Adwokat rozwodowy Poznań

Orzekając rozwód sąd ustala, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia małżeńskiego. Może przy tym orzec również, że winę ponoszą oboje. Sąd może nie orzekać o winie, jeśli obie strony się na to zgodzą.

Małżonek jest winny rozpadowi pożycia małżeńskiego, gdy swoim nagannym zachowaniem przyczynił się do ustania więzi pomiędzy stronami. W celu wykazania tego, która ze stron ponosi winę w rozkładzie pożycia małżeńskiego, konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego. Zwykle ważnym dowodem są zeznania świadków, których przesłuchiwanie zajmuje zazwyczaj dużo czasu. Zaletą rozwodu bez orzekania o winie jest więc zazwyczaj możliwość szybszego zakończenia postępowania. Jeśli przy tym strony nie posiadają dzieci, postępowanie rozwodowe może zakończyć się nawet po jednej rozprawie – sąd bowiem jedynie przesłuchuje małżonków w celu ustalenia, czy doszło do trwałego i zupełnego rozpadu pożycia pomiędzy nimi, a więc nie ma już więzi fizycznej, emocjonalnej i gospodarczej.

Rozwód z orzekaniem o winie przynosi natomiast pewne korzyści stronie, która nie została uznana za winną, a mianowicie:

– małżonek uznany za wyłącznie winnego ponosi wszelkie koszty sprawy rozwodowej,

– jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, to sąd może orzec, że małżonek wyłącznie winny zobowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb materialnych (w przypadku orzeczenia rozwodu bez winy bądź z winy obu stron takiego wsparcia finansowego może dochodzić tylko ten z byłych małżonków, który znajduje się w niedostatku).

Co ważne, rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia – chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W czasie trwania postępowania można zmienić stanowisko odnośnie tego, czy chcemy, aby rozwód nastąpił z orzeczeniem o winie czy bez tego.

Czasami chęć wzięcia rozwodu przez jednego z małżonków wynika z tego, że drugi małżonek stosuje wobec tej osoby przemoc – fizyczną lub psychiczną. W przypadku doświadczania przemocy domowej, ofiara w pierwszej kolejności powinna zgłosić to policji. W razie uzasadnionego zgłoszenia najczęściej zostaje wszczęta tzw. procedura niebieskiej karty. Dzięki temu może dojść do poniesienia przez sprawcę przemocy odpowiedzialności karnej. Ponadto, materiały zgromadzone w sprawie karnej mogą stanowić istotny dowód w sprawie rozwodowej.

W przypadku stwierdzenia przez sąd, że jeden z małżonków stosował przemoc domową i spowodowało to rozpad pożycia małżeńskiego, rozwód jest orzekany z jego winy.

Podczas rozprawy rozwodowej sąd przeprowadza postępowanie dowodowe. Przemoc domowa jest najczęściej tzw. przestępstwem „czterech ścian” – zwykle ma miejsce w mieszkaniu stron, często bez obecności jakichkolwiek innych osób. Przemoc psychiczna nie pozostawia śladów na ciele, a nierzadko również przemoc fizyczna jest stosowana w taki sposób, aby nikt z zewnątrz się nie zorientował. Sytuacje przemocy warto więc zgłaszać, a także nagrywać, aby mieć dowody na to, że się wydarzyły. Natomiast jeśli miały one miejsce w obecności świadków, to osoby te powinny zeznawać w toku sprawy o rozwód.

Gdy ofiarami przemocy domowej są również dzieci, w pozwie o rozwód można zawrzeć wniosek o pozbawienie sprawcy przemocy władzy rodzicielskiej, albo o jej ograniczenie na przykład poprzez nadzór kuratora. Ponadto sąd może całkowicie zakazać kontaktu tego rodzica z dzieckiem, jeśli uzna to za zgodne z dobrem dziecka.

Należy pamiętać, że postępowanie rozwodowe co do zasady nie spowoduje całkowitego odizolowania osoby pokrzywdzonej od sprawcy przemocy. Niezależne od sprawy o rozwód, powinno zostać wszczęte postępowanie karne, które pozwoli na poniesienie przez sprawcę kary, a także na zastosowanie wobec niego środków karnych – np. zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej osoby, nakazu opuszczenia wspólnego mieszkania.

Rozwód transgraniczny ma miejsce wówczas, gdy rozwodzą się osoby będące obywatelami dwóch różnych państw, a także wówczas, gdy rozwodzą się obywatele jednego państwa, ale zamieszkujący stale na terytorium innego kraju.

Pierwszą kwestią, jaką należy ustalić w takim przypadku jest to, w jakim kraju powinno się toczyć postępowanie rozwodowe. Zgodnie z przepisami unijnymi, właściwy może być sąd, którego obywatelami są oboje małżonkowie lub sąd, na którego terytorium:

– małżonkowie zwykle zamieszkują, lub

– małżonkowie ostatnio zwykle zamieszkiwali, jeśli jeden z nich nadal tam zamieszkuje, lub

– pozwany zwykle zamieszkuje, lub

– w przypadku wspólnego wniosku, którykolwiek z małżonków zwykle zamieszkuje, lub

– składający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej rok bezpośrednio przed złożeniem wniosku, lub

– składający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej sześć miesięcy bezpośrednio przed złożeniem wniosku i jest albo obywatelem danego Państwa Członkowskiego albo, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, ma tam “miejsce stałego zamieszkania”.

Następnie należy ustalić, według prawa którego państwa będzie się toczyło postępowanie. Jeśli małżonkowie są obywatelami jednego państwa, to rozwiązanie małżeństwa podlega prawu tego państwa. Jeśli natomiast pochodzą z różnych państw – prawu państwa, w którym oboje małżonkowie mają w chwili żądania rozwiązania małżeństwa miejsce zamieszkania. Jeżeli małżonkowie nie mają w tejże chwili wspólnego miejsca zamieszkania, właściwe jest prawo państwa, w którym oboje mieli ostatnio miejsce wspólnego zwykłego pobytu, jeżeli jedno z nich ma w nim nadal miejsce zwykłego pobytu.

W przypadku rozwodu przedsiębiorców, zwłaszcza gdy są to osoby prowadzące działalność gospodarczą wspólnie, istotną kwestią jest to, co stanie się po rozwiązaniu małżeństwa z dochodami uzyskanymi z tytułu ich działalności oraz z samym przedsiębiorstwem.

Zgodnie z przepisami, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego należą m.in. wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, a także dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Tak więc w przypadku przedsiębiorców, dochody z ich działalności – niezależnie od tego, czy jest ona prowadzona wspólnie, czy też przez każdego z nich osobno – wchodzą w skład ich majątku wspólnego. 

Rozdzielność majątkowa ustaje z dniem rozwodu. Jednakże jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, a po tym, gdy pomiędzy małżonkami ustało pożycie małżeńskie, tzn. nie łączą ich już więzi fizyczne, emocjonalne i gospodarcze, każdy z nich może wnieść wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Możliwe jest ustanowienie jej z datą wsteczną – najczęściej od dnia, kiedy małżonkowie zaczęli żyć w rozłączeniu. Od tego momentu dochody każdego z nich wchodzą w skład jego własnego majątku. 

Aby ustanowić rozdzielność majątkową jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, należy złożyć odpowiedni wniosek do wydziału rodzinnego sądu rejonowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.

Sposób rozwiązania kwestii działalności gospodarczej prowadzonej przez strony zależy od tego, jaki jest charakter tej działalności. Jeżeli jest ona prowadzona w formie spółki handlowej, możliwość jej rozwiązania regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych, natomiast jeśli jest to spółka cywilna – przepisy Kodeksu cywilnego.

Jeśli małżonkowie są współwłaścicielami przedsiębiorstwa – tzn. posiadają  nieruchomość w której prowadzona jest działalność, urządzenia i inne rzeczy potrzebne do prowadzenia działalności – to w celu podziału przedsiębiorstwa konieczne jest wszczęcie postępowania o podział majątku.

Ważnymi kwestiami rozstrzyganymi w wyroku rozwodowym są – oprócz kwestii winy w rozpadzie pożycia małżeńskiego – władza rodzicielska nad dziećmi, miejsce zamieszkania dzieci, kontakty z nimi oraz alimenty. 

Władzę rodzicielską sąd może pozostawić w pełni obojgu rodzicom lub też ograniczyć ją jednemu z nich do np. współdecydowania tylko o istotnych sprawach dziecka, takich jak wybór kierunku kształcenia, leczenie czy przeprowadzka za granicę.

Miejsce zamieszkania dziecka sąd ustala najczęściej przy jednym z rodziców, drugiemu pozostawiając prawo do kontaktów z dzieckiem w określonych dniach.  Rozwiązaniem, które jest coraz częściej stosowane, jest tzw. piecza naprzemienna. Polega ona na tym, że dziecko przez tydzień lub dwa mieszka u jednego z rodziców, a przez kolejny tydzień lub dwa u drugiego – i tak naprzemiennie. Warunkiem orzeczenia pieczy naprzemiennej jest istnienie silnej więzi dziecka z każdym rodzicem – w praktyce więc najczęściej nie jest ona orzekana w stosunku do niemowląt, które zazwyczaj mają najsilniejszą więź z matką. Uregulowanie w taki sposób ma przy tym wpływ na kwestię alimentów, ponieważ jeśli rodzice będą zajmować się dzieckiem naprzemiennie, to zazwyczaj nie ma potrzeby zasądzania alimentów, z uwagi na to, że każdy z nich będzie ponosił koszty utrzymania dziecka w czasie, gdy będzie ono u niego przebywało. Jednakże alimenty mogą zostać orzeczone pomimo pieczy naprzemiennej, w sytuacji, gdy zarobki jednego z rodziców będą drastycznie różnić się od zarobków drugiego.

Sąd decyduje o tym, jak zostanie ustalone miejsce zamieszkania dziecka oraz jego kontakty z rodzicami, biorąc pod uwagę dobro dziecka oraz opinię biegłych psychologów. W razie orzeczenia, że dziecko będzie mieszkać u matki, zaś z ojcem spędzać określone dni, istotne jest zadbanie o to, aby ojciec dziecka mógł mieć z nim kontakt w takim zakresie, by móc współuczestniczyć w procesie wychowania dziecka oraz budować z nim prawidłową relację. Z kolei alimenty powinny uwzględniać zarówno usprawiedliwione potrzeby dziecka, jak i zarobkowe oraz majątkowe możliwości ojca. 

Należy  pamiętać, że orzeczenie sądu jest wiążące i trzeba się do niego stosować. Jedynie w razie zmiany istotnych okoliczności może dojść do zmiany wyroku – np. co do alimentów, gdy wzrosną potrzeby dziecka lub gdy zmienią się możliwości zarobkowe rodzica albo co do kontaktów, przykładowo gdy dziecko zmieni placówkę szkolną i będzie zachodziła potrzeba dostosowania kontaktów do godzin zajęć. 

Zarówno przed złożeniem pozwu o rozwód, jak i w trakcie postępowania, warto brać pod uwagę możliwość porozumienia się z żoną w drodze negocjacji. Jeżeli małżonkowie samodzielnie dojdą do porozumienia, uregulowanie kwestii dotyczących dzieci nastąpi w sposób odpowiadający im obojgu, a ponadto pozwoli to na zaoszczędzenie pieniędzy i czasu, z jakimi wiązałoby się postępowanie rozwodowe. Co ważne, w takim przypadku ustalenia zostaną dokonane bez angażowania w sprawy rodzinne osób trzecich – sądu oraz biegłych psychologów.

Sprawy rodzinne często wiążą się z konfliktem byłych małżonków bądź byłych partnerów, najczęściej na tle tego, kto powinien sprawować władzę rodzicielską nad dziećmi oraz jak powinny zostać ustalone alimenty od drugiego z rodziców i jego kontakty z dziećmi. Są to tym trudniejsze sprawy, że najczęściej wiążą się z dużymi emocjami. Warto jednak pamiętać, że jeżeli sprawa znajdzie się w sądzie, to o kwestiach rodzinnych stron orzekać będą osoby trzecie. Rozstrzygnięcie sądu będzie oczywiście miało na celu dobro dzieci, jednak niekoniecznie będzie odpowiadać obu stronom postępowania. Ponadto, będzie się to wiązało z kosztami postępowania sądowego, a także z publicznym roztrząsaniem prywatnych spraw stron. Sprawa w sądzie może ciągnąć się miesiącami lub nawet latami, a przy tym spowodować, że relacje pomiędzy stronami będą gorsze – a przecież muszą one pozostawać w kontakcie z uwagi na swoje wspólne dzieci. Dlatego warto spróbować najpierw dojść do porozumienia bez konieczności ingerencji sądu.

Nasza kancelaria zajmuje się wspieraniem stron w procesie negocjacji. Negocjacje są to rozmowy, które mają na celu wypracowanie wspólnego stanowiska i toczą się bez udziału podmiotu z zewnątrz – np. mediatora. W trakcie negocjacji warto skorzystać ze wsparcia adwokata, ponieważ znając dobrze przepisy dotyczące spraw rodzinnych, zadba on o to, aby zawarte porozumienie było zgodne z prawem i jak najbardziej zabezpieczało interesy klienta. Ponadto adwokat, jako osoba niezaangażowana emocjonalnie w sprawę, może pomóc w łagodzeniu emocji, które niekiedy uniemożliwiają ustalenie wspólnego stanowiskoa.

Negocjacje w sprawach rodzinnych mogą dotyczyć kwestii wysokości alimentów, decyzji co do istotnych spraw dziecka czy zakresu kontaktów rodzica oraz innych osób z dzieckiem. Negocjacje mogą być także prowadzone przed wszczęciem postępowania rozwodowego w celu ustalenia wspólnego stanowiska stron, co pozwoli na szybsze i tańsze uzyskanie rozwodu.