W świetle obszernych i niekiedy bardzo złożonych przepisów prawa, bez pomocy fachowego pełnomocnika bardzo łatwo jest się w nich pogubić. Jeśli składamy pozew, wniosek bądź inne pismo procesowe nie posiadając znajomości przepisów postępowania cywilnego, istnieje ryzyko wystąpienia braków formalnych pisma, co może skutkować jego zwrotem. O tym, czym są braki formalne,  jakie zagrożenia się z tym wiążą i jak takie braki uzupełnić, będzie mowa niżej.

Wymogi formalne pism procesowych

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego określają konkretne wymogi formalne pism procesowych w zależności od tego, jakie to jest pismo i w jakiej sprawie jest składane. Jeśli chodzi o pozew, który wszczyna postępowanie w danej sprawie, to do jego podstawowych wymogów formalnych należy:

  • dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
  • oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
  • wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
  • wskazanie informacji, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Pozew powinien być także odpowiednio opłacony. Wysokość opłaty w danej sprawie wynika wprost z ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Tytułem przykładu: w sprawach o rozwód opłata sądowa wynosi 600 zł. Z kolei w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych. Wysokość opłaty w różnych sprawach cywilnych uregulowana została w Ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Ponadto, do pozwu (tak samo jak do każdego pisma procesowego) należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych.

Braki formalne pozwu – co dalej?

W przypadku gdy warunki formalne pozwu nie będą spełnione, możemy mieć do czynienia z brakami formalnymi które uniemożliwiają nadanie biegu sprawie. Co się dzieje w takiej sytuacji? Otóż stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Oznacza to, że Sąd daje nam szanse do usunięcia zaistniałych braków, na co mamy  7 dni.

Po upływie tygodniowego terminu, jeśli braki formalne nie zostaną uzupełnione, Sąd zwraca złożone przez nas pismo, co skutkuje tym, że nie wywołuje ono żadnych skutków. Na szczęście przepisy przewidują możliwość ponownego wniesienia pozwu (bądź wniosku, w przypadku tzw. postępowania nieprocesowego). Jeżeli nie jest on dotknięty brakami, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Oznacza to, że dopiero od tego momentu mogą wystąpić różne konsekwencje związane z wniesieniem pozwu – np. przerwanie biegu przedawnienia. 

Wartość przedmiotu sporu

Przechodząc do omówienia poszczególnych braków formalnych pozwu, do uzupełnienia których możemy zostać wezwani, w pierwszej kolejności należy wskazać na brak formalny w postaci niepodania wartości przedmiotu sporu (którą potocznie nazywa się w skrócie WPS). Wartość przedmiotu sporu to oznaczona kwota pieniężna, stanowiąca wartość dochodzonego w pozwie roszczenia. O ile domagamy się zapłaty określonej kwoty, sprawa jest dość prosta, gdyż wówczas wartością przedmiotu sporu jest właśnie ta kwota. Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się żądanych odsetek. 

Problem pojawia się na przykład gdy dochodzimy roszczenia powtarzającego się, takiego jak alimenty czy renta. Wskazać należy, że wówczas WPS oblicza się w taki sposób, iż kwotę żądanych miesięcznych alimentów mnoży się przez 12. Na przykład jeśli domagamy się zasądzenia alimentów w kwocie 1.000 zł, to wartość przedmiotu sporu będzie wynosiła 12.000 zł. Z kolei jeśli domagamy się na przykład podwyższenia alimentów z kwoty 500 zł do kwoty 1.000 zł, to wartością przedmiotu sporu będzie różnica pomiędzy tymi kwotami (a więc 500 zł), pomnożona przez 12.

Wartość przedmiotu sporu wskazuje się tylko w sprawach o prawa majątkowe. Oznacza to, że nie podaje się go np. w sprawach o władzę rodzicielską, ustalenie kontaktów, czy nakazanie przeproszenia za naruszenie dóbr osobistych – w tego typu sprawach nie chodzi bowiem o kwestie mające wpływ na stosunki majątkowe stron. Trudność może natomiast stanowić ustalenie wartości przedmiotu sporu w sprawach, w których nie domagamy się zasądzenia kwoty, lecz innego rozstrzygnięcia odnoszącego skutki w sferze majątkowej – na przykład w sprawie o zniesienie współwłasności, o przywrócenie do pracy czy o wydanie jakiejś rzeczy. W takim przypadku są różne sposoby obliczania wartości przedmiotu sporu, w zależności od tego, czego dotyczy sprawa – oto przykłady:

  • w sprawach dotyczących nawiązania, ustalenia istnienia lub rozwiązania stosunku pracy: przy umowie na czas określony wartością przedmiotu sporu jest suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, natomiast w przypadku umowy na czas nieokreślony – za okres jednego roku,
  • w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego: szacunkowa suma odpowiadająca trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy danej nieruchomości,
  • w sprawach o zniesienie współwłasności: wartość rzeczy, której dotyczy sprawa.

Inne braki formalne

Wśród braków formalnych, do uzupełnienia których może nas wezwać sąd, może być na przykład brak polegający na niewskazaniu daty wymagalności roszczenia. W związku z tym warto wiedzieć, że za datę wymagalności uznaje się ostatni dzień, w którym dłużnik mógł spełnić świadczenie w sposób zgodny z treścią zobowiązania. Może ona wynikać na przykład z faktury czy wezwania do zapłaty. Sąd może nas też wezwać do wskazania, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a jeśli takich prób nie podjęto, to do wyjaśnienia przyczyn ich niepodjęcia. W takim przypadku wystarczające będzie oświadczenie odnośnie tego, czy były podejmowane jakiekolwiek próby polubowne, a jeśli nie, to dlaczego.

Sąd może wezwać nas do uzupełnienia jeszcze innych braków, zależnie od okoliczności, na przykład do załączenia odpisu pozwu dla strony przeciwnej, jeżeli nie uczyniliśmy tego przy składaniu pisma. Takie wezwanie przedłuża rozpoznanie sprawy, dlatego warto zadbać o to, aby składany przez nas pozew (albo wniosek w postępowaniu nieprocesowym) spełniał wymogi przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Odwiedź naszą stronę – Koschel-Sturzbecher Adwokat Poznań.