Separacja jest instytucją przewidzianą dla małżonków, którzy rozważają jeszcze ewentualną możliwość powrotu do siebie i nie chcą podejmować kroków zmierzających do definitywnego zakończenia małżeństwa, jakie niesie ze sobą rozwód. W uproszczeniu można powiedzieć, że orzeczenie separacji wywołuje zbliżone do rozwodu skutki, jednak najważniejsza różnica między tymi instytucjami sprowadza się do tego, że separacja zawsze może zostać zniesiona. 

Przesłanki i skutki separacji

Podstawową przesłanką rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, który przejawia się w wygaśnięciu więzi gospodarczej, uczuciowej i fizycznej i jednoczesnym przekonaniu, że małżonkowie nie powrócą do wspólnego pożycia. Z kolei przy separacji z oczywistych względów nie jest istotne czy rozkład pożycia małżeńskiego ma charakter trwały –  w tym przypadku znaczenie ma jedynie fakt wygaśnięcia więzi między małżonkami, czyli zupełność rozkładu pożycia. 

Jeśli chodzi o skutki separacji, warto wiedzieć, że w przypadku jej orzeczenia: 

  • między małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej,
  • małżonkowie pozostający w separacji nie dziedziczą po sobie ustawowo,
  • małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności,
  • małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego małżeństwa,
  • nie obowiązuje domniemanie prawne, że dziecko pochodzi z małżeństwa, jeśli urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji,
  • małżonkowie nie mogą powrócić do nazwiska sprzed zawarcia związku małżeńskiego,
  • w aktu małżeństwa czyniona jest wzmianka o separacji;

Koszty separacji małżeńskiej

Separacja może zostać orzeczona zarówno w postępowaniu procesowym (wówczas składa się pozew o separację) jak i nieprocesowym (wówczas składa się wniosek o separację), co z kolei przekłada się na wysokość kosztów separacji. 

Wniosek o separację składa się w sytuacji, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci i złożyli zgodny wniosek o orzeczenie separacji. Wówczas sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia, co oznacza, że następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy).

Opłata od wniosku o separację na zgody wniosek małżonków wynosi 100 zł. Jeśli jednak wniosek zostanie cofnięty z uwagi na pojednanie się małżonków w I instancji, Sąd z urzędu zwróci całą uiszczoną opłatę.

Jeśli chodzi o inne koszty postępowania (np. koszty zastępstwa procesowego), w postępowaniu nieprocesowym co do zasady każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Oznacza to, że w przypadku kosztów zastępstwa procesowego, każdy z uczestników zwykle ponosi je samodzielnie i nie może domagać się ich zwrotu od „strony przeciwnej”. 

Separacja – koszty procesu

Opłata sądowa od pozwu o separację wynosi już nie 100, a 600 zł. Pozew o separację będzie niezbędny w sytuacji, gdy małżonek domaga się rozstrzygnięcia kwestii winy w rozkładzie pożycia, bądź gdy strony posiadają małoletnie dzieci.

Kwestia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego może przekładać się na ewentualny obowiązek alimentacyjny. W sytuacji, gdy oboje małżonkowie zostaną uznani za winnych rozkładowi małżeństwa lub żaden z małżonków nie zostanie uznany za wyłącznie winnego, obowiązku dostarczenia środków utrzymania może żądać małżonek, który popadł w niedostatek – innymi słowy nie jest on w stanie utrzymać się samodzielnie. Jeśli sąd uzna, że tylko jeden małżonek ponosi winę za rozkład pożycia, drugi może domagać się alimentów, nawet jeśli nie popadł w niedostatek – w takim przypadku wystarczy, aby orzeczenie separacji pociągnęło za sobą znaczne pogorszenie jego sytuacji materialnej.

Analogicznie jak w rozwodzie, w wyroku orzekającym separację, sąd rozstrzyga także kwestię władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron, ich miejsca zamieszkania, kontaktów oraz alimentów.

Zniesienie separacji – koszty

W sytuacji, gdy małżonkowie postanowią odbudować swoje relacje i powrócić do wspólnoty małżeńskiej, mają oni możliwość wystąpienia ze zgodnym wnioskiem o zniesienie separacji. 

Separacja nie może zostać zniesiona w drodze umowy między małżonkami czy też oświadczenia złożonego kierownikowi urzędu stanu cywilnego, nie wystarczy także podjęcie wspólnego pożycia przez małżonków. W celu zniesienia skutków separacji niezbędne jest złożenie stosownego wniosku, i to niezależnie od tego czy sprawa toczyła się trybie procesowym czy też nieprocesowym. Wniosek o zniesienie separacji podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł.

Zniesienie separacji powoduje przywrócenie praw i obowiązków wynikających  z małżeństwa.  Z chwilą zniesienia separacji przywrócona zostaje także wspólność majątkowa między małżonkami (jednak na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu rozdzielności majątkowej). Warto także wiedzieć, że znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków – oznacza to, że zniesienie separacji nie powoduje przywrócenia sytuacji do stanu sprzed separacji w tym zakresie. 

Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie separacji? Zobacz naszą stronę https://adwokaci-ks.pl/sprawy-rodzinne/separacja/