Postępowanie rozwodowe – choć jest bardzo trudnym doświadczeniem dla małżonków – jest tylko jednym z etapów uregulowania sytuacji życiowej małżonków. Drugą kwestią, w praktyce znacznie bardziej czasochłonną jest uregulowanie spraw majątkowych, w tym podział majątku wspólnego. Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednak w toku postępowania o podział majątku wspólnego istnieje możliwość żądania, by Sąd ustalił nierówne udziały. Jakie są ku temu przesłanki? O tym niżej.
Podział majątku nierówne udziały
Jeśli w małżeństwie obowiązywał ustrój wspólności majątkowej, do jego ustania dochodzi wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego. To z kolei otwiera możliwość podziału majątku wspólnego małżonków.
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Regulacja ta realizuje ideę równouprawnienia małżonków – każdy z małżonków powinien bowiem przyczyniać się do powstania majątku wspólnego. Warto w tym miejscu mieć na uwadze, że chodzi tu o całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspakajanie jej potrzeb, w tym także o osobiste staranie o wychowanie dzieci i pracę we wspólnym gospodarstwie domowym.
Kiedy nierówny podział majątku wspólnego?
Niekiedy jednak rzeczywistość znacznie odbiera od założeń instytucji małżeństwa. Dlatego też ustawodawca daje możliwość dochodzenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jakie są ku temu przesłanki? Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy z małżonków z ważnych powodów może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Podsumowując, dla ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym konieczne jest:
- Zgłoszenie takie żądania,
- Wystąpienie ważnych powodów uzasadniających żądanie,
- Przyczynienie się małżonków w różnym stopniu do powstania majątku wspólnego.
Podział majątku po rozwodzie nierówne udziały
W pierwszej kolejności nasuwa się pytanie, co konkretnie oznaczają ważne powody? Jak rozumieć to pojęcie? Odpowiadając na to pytanie, należy wyjaśnić, że ważne powody nie zostały doprecyzowane przez ustawodawcę. W orzecznictwie wskazuje się, że ważne powody dochodzenia nierównych udziałów, to sytuacja w której jeden z małżonków w sposób rażący lub uporczywie, mimo posiadanych sił oraz możliwości zarobkowych, nie przyczynia się odpowiednio do powstania majątku wspólnego.
Ważne powody muszą być jednak zawinione przez małżonka. Jeśli małżonek jest całkowicie niezdolny do pracy, to naturalnym będzie, że nie ma on możliwości by podjąć zatrudnienie i przyczynić się do pomnożenia majątku. Jednak sytuacja, w której małżonek celowo nie podejmuje pracy, np. z lenistwa albo marnotrawi majątek, bądź też jest uzależniony od hazardu albo narkotyków, może być ważnym powodem uzasadniającym żądanie ustalenia nierównych udziałów.
Warto mieć także na uwadze, że dysproporcja w zarobkach sama w sobie nie zawsze uzasadnia orzeczenie nierównych udziałów. Kluczową kwestią w tym zakresie jest to, aby dochody każdego z małżonków odpowiadały możliwościom zarobkowym.
Nierówny podział majątku małżonków
Drugą kwestią, którą należy wykazać, to że małżonkowie w nierównym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Warto przy tym pamiętać że nie chodzi tu tylko o pozyskiwanie majątku, ale także o ograniczenie wydatków. Co również istotne, przy ocenie w jakim stopniu małżonkowie przyczynili się do majątku wspólnego sąd nie może ograniczać się wyłącznie do czysto ekonomicznych obliczeń.
Kiedy nierówny podział majątku?
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego praca przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym także jest uwzględniana przy ocenie przyczyniania się do powstania majątku.
W praktyce małżonkowie dokonują podziału ról w małżeństwie w ten sposób, że jeden z nich poświęca się wychowaniu dzieci i wykonywaniu obowiązków domowych, podczas gdy drugi małżonek podejmuje pracę, osiąga z tego tytułu zarobki utrzymuje rodzinę i pomnaża majątek. Dlatego też warto pamiętać, że taka sytuacja sama w sobie nie uzasadnia ustanowienia nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Nierówny podział majątku dowody
Należy przy tym pamiętać, że przesłanka ważnych powodów która była omówiona wyżej oraz przesłanka nierównego przyczynienia się do powstania majątku wspólnego muszą być spełnione łącznie. Jeśli któryś z małżonków w większym stopniu przyczynił się do pomnożenia majątku, ale w sprawie nie zaszły ważne powody uzasadniające żądanie ustalenia nierównych udziałów, to takie żądanie nie może zostać uwzględnione.
Jak udowodnić nierówny podział majątku?
Dowody w postępowaniu o podział majątku wspólnego muszą potwierdzić zasadność przytoczonej argumentacji. Dobór materiału dowodowego będzie oczywiście zależał od okoliczności danej sprawy.
Jak udowodnić podział o nierównym stopniu udziałów?
Jeśli drugi małżonek celowo nie podejmował zatrudnienia, a jednocześnie w żaden sposób nie zajmował się domem lub dziećmi, przydatne w tym zakresie będą dowody z zeznań świadków, którzy potwierdzą takie okoliczności.
Jeśli małżonek był uzależniony od hazardu lub alkoholu i przeznaczał na te cele spore kwoty, pomocne w tym zakresie mogą być wyciągi z rachunków bankowych oraz dokumentacja medyczna małżonka (np. skierowania na leczenie odwykowe, opinie lekarskie). Warto także przedstawić zeznania podatkowe obojga małżonków. Ponadto, jeśli powyższe okoliczności były poruszane w toku postępowania o rozwód – warto złożyć wniosek o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach tej sprawy.
Nierówny podział majątku u notariusza
Małżonkowie mogą dokonać nierównego podziału majątku wspólnego, również u notariusza. Do tego jednak konieczne jest porozumienie małżonków, którzy muszą być zgodni co sposobu podziału majątku wspólnego.
