Jakiś czas temu do Sejmu skierowano projekt zmian w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, w którym zakładano, że obowiązek uiszczania alimentów wygasałby automatycznie, gdy uprawnione dziecko ukończyłoby 25 lat. Jednak prace utknęły w martwym punkcie i nadal obowiązuje dotychczasowe uregulowanie. Jednak takie działanie ukazuje, iż kwestia kiedy można przestać płacić alimenty jest nadal istotnym tematem społecznym. Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, iż zobowiązany rodzic zobowiązany jest do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze samodzielne, chyba że dochody dziecka z jego majątku są wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Czym jest obowiązek alimentacyjny?
Obowiązek alimentacyjny to nic innego jak zapewnienie środków utrzymania i wychowania osobie uprawnionej do alimentacji. Przeważnie uprawnionymi są dzieci, a zobowiązanymi rodzice lub jedno z rodziców. Rozumiane tak środki utrzymania to zaspokajanie zwyczajowych potrzeb uprawnionego tj.:
- wyżywienie,
- edukacja,
- odzież i obuwie,
- zapewnienie lokalu mieszkalnego,
- zapewnienie dostępu do dóbr kultury,
- koszty leczenia,
- zakup niezbędnych leków.
Chodzi tu zatem głównie o podstawowe potrzeby, ale można również wliczyć w to rozwój duchowy i umysłowy, czyli np. dodatkowe pozaszkolne lekcje, rozrywka- np. wyjścia do kina, aquaparku, zakup zabawek itp. Oczywiście każdy uprawniony do alimentów będzie miał inne też inne koszty utrzymania i wychowania, zależy to od danego stanu faktycznego. Na uwadze trzeba mieć, że żaden przepis kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy inna ustawa nie wskazuje, ani nie precyzuje jak mają być spełniane świadczenia alimentacyjne, czy w pieniądzu czy w naturze. Uznaje się jednak, że rodzic, który nie wychowuje na co dzień dziecka, powinien alimenty płacić przez świadczenie określone w pieniądzu. Obowiązek alimentacji obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Od czego zależy wysokość alimentów?
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym wysokość alimentów na rzecz uprawnionego dziecka zależy od usprawiedliwionych wydatków związanych z utrzymaniem dzieci oraz od możliwości zarobkowych zobowiązanego. Co istotne, zgodnie z orzecznictwem: Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody (por. orz. SN z dnia 5 stycznia 1956 r., III Cr 919/55, OSN 1957, poz. 74, stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w tezie IV uchwały z dnia 16 grudnia 1987 r.). Ma to szczególnie znaczenie, gdy zobowiązany rodzic, mimo odpowiedniego wykształcenia czy doświadczenia, umyślnie nie podejmuje pracy lub pracuje. „na czarno”, czyli nie wykazuje rzeczywistych dochodów.
Co do usprawiedliwionych potrzeb dziecka, wskazuje się, że są to wszystkie potrzeby, których zaspokojenie zapewni dziecku- odpowiedni do wieku- prawidłowy wzrost fizyczny i duchowy. Zatem tak jak wskazywano powyżej, można tu wliczyć również dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, czy pasje dziecka, które realizuje np. jazda konna, czy pływanie itp. Jednak na uwadze trzeba mieć, że granicą wysokości renty alimentacyjnej jest zawsze sytuacja, w której płacenie danej wysokości alimentów spowodowałoby niedostatek u zobowiązanego rodzica, czyli gdyby nie mógł on opłacać z dochodu swojego przeciętnego utrzymania, czy musiałby zaciągać długi, by pokryć świadczenia alimentacyjne.
Do kiedy trzeba płacić alimenty na dorosłe dziecko?
Jak już podano powyżej, rodzice zobowiązani są do łożenia na utrzymanie dziecka, które nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać. Jednak trzeba też zwrócić uwagę na przepis, który stanowi, iż rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli to świadczenie połączone jest z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeśli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Najczęściej chodzi tu o sytuację, gdy dziecko po skończeniu 18 lat i po ukończeniu liceum czy technikum, zapisuje się na studia, na których faktycznie się nie uczy – nie zalicza roku, nie pojawia się na zajęciach itp.
Taka sytuacja będzie miała też miejsce, gdy dziecko, które ukończyło np. szkołę zawodową i dodatkowo podjęło kursy doszkalające, nie podejmuje pracy, mimo, iż ma do tego predyspozycje i możliwości. Podobnie będzie, gdy dziecko podejmie pracę i w ocenie zobowiązanego uzyskiwana pensja będzie starczała dziecku na samodzielne utrzymanie. Zwłaszcza powyżej przywołany przepis ten będzie miał zastosowanie także, gdy rodzic jest chory, stracił pracę czy jest niezdolny do pracy itp.
Jak zakończyć płacenie alimentów?
Zobowiązany do płacenia alimentów rodzic, który uważa, że istnieją przesłanki do uchylenia obowiązku alimentacyjnego, musi złożyć w sądzie pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Pozew taki składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. W pozwie należy wskazać dokument, na podstawie którego zobowiązany płaci alimenty np. wyrok sądu, ugoda itp. oraz kwotę dotychczas płaconych alimentów. Można złożyć równocześnie z pozwem wniosek o zabezpieczenie powództwa przez zmniejszenie alimentów jedynie do określonej symbolicznej kwoty.
W uzasadnieniu pozwu należy przedstawić zwięźle okoliczności faktyczne, które uzasadniają słuszność złożonego pozwu wraz z odpowiednimi dowodami np. przesłuchanie świadków, dokumenty świadczące o podjęciu przez dziecko pracy lub niepodjęciu przez nie dalszej nauki itp. Co istotne, pozew należy opłacić w wysokości określonej przez ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w której wskazuje się, że w sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:
- do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
- ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;
- ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;
- ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;
- ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
- ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
- ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.
W przypadku sprawy o uchylenie obowiązku alimentacyjnego przedmiot wartości sprawy określa się sumą świadczeń za jeden rok. Zatem przykładowo, gdy alimenty wynoszą miesięcznie 700 zł i zobowiązany rodzic wnosi pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, opłata sądowa od pozwu wyniesie 500 zł. Po przeprowadzeniu postępowania sąd orzeknie o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego lub oddali powództwo.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie alimentów? Zobacz naszą ofertę Alimenty – Adwokat Poznań
