Osoba poniżej 18-stego roku życia nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, zatem dziecko nie może samodzielnie odrzucić spadku. Jest to istotne, przede wszystkim, gdy zmarły pozostawia po sobie głównie długi, w takim wypadku szczególnie należy dopełnić wszelkich formalności, by uchronić dziecko przed niechcianymi zobowiązaniami w przyszłości. Zrzeczenie się spadku kreuje taką sytuację prawną, jakby osoba, która go odrzuca zmarła przed spadkodawcą. Bardzo ważne jest tu dopełnienie ustawowych terminów. Co istotne, w imieniu małoletnich dzieci w postępowaniu o odrzuceniu spadku działają rodzice lub opiekunowie prawni.
Jak przebiega postępowanie o odrzucenie spadku przez małoletniego?
W pierwszej kolejności rodzic lub rodzice dziecka muszą odrzucić spadek po zmarłym przed notariuszem lub przed sądem we własnym imieniu – liczy się tu termin 6 miesięcy od momentu, gdy rodzic (rodzice) dowiedział się o śmierci spadkodawcy lub o tym, że istnieje testament, w którym został powołany do dziedziczenia.
Następnie, po dokonaniu powyższego, rodzic musi złożyć do właściwego sądu rodzinnego wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, chodzi tu oczywiście w tym konkretnym przypadku o odrzucenie spadku.
Zrzeczenie się spadku u notariusza lub w sądzie
Gdy rodzic (rodzice) otrzymają zgodę sądu na dokonanie odrzucenia spadku, wtedy mogą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka. Co bardzo ważne, rodzic ma 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka od chwili złożenia takiego oświadczenia we własnym imieniu. W sytuacji, gdy termin ten nie zostanie zachowany, dziecko przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jednak na uwadze trzeba mieć, że nie zawsze będzie to korzystne dla dziecka, bowiem oznacza to, że spadkobiorca- dziecko będzie odpowiadać za zadłużenia do wysokości pozostawionych przez zmarłego aktywów, jednak często mogą to być rzeczy o niskiej wartości materialnej, więc wierzyciele i tak mogą domagać się zapłaty od spadkobierców.
Zezwolenie sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego
Aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego należy złożyć wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, co wynika z przepisu art. 156 k.r.o. Chodzi oczywiście o pisemny wniosek, do właściwego sądu opiekuńczego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Co istotne, jeden wniosek może dotyczyć wszystkich dzieci, które mają dziedziczyć dany spadek. Pismo to powinno spełniać wszelkie wymogi zawarte w kodeksie postępowania cywilnego, a także musi być odpowiednio udokumentowany, zwłaszcza dlaczego odrzucenie spadku będzie dla dziecka korzystne. W sytuacji, gdy wniosek nie będzie zawierał braków, sąd rodzinny najczęściej po przesłuchaniu wnioskodawcy lub wnioskodawców (rodzic, rodzice lub opiekunowie prawni) szybko wyda postanowienie zezwalające na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego.
Takie postanowienie sądu rodzinnego umożliwia odrzucenie spadku w imieniu dziecka w sądzie lub u notariusza.
Odrzucenie spadku przez małoletniego – uchwała Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów na wniosek Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego prof. Małgorzaty Gersdorf wydał niniejszą sygnaturę odpowiadając na dwa zagadnienia prawne w zakresie prawa spadkowego będące przedmiotem sporów w doktrynie i judykaturze.
Oświadczenie rodziców w imieniu dziecka- przyjęcie lub odrzucenie spadku
Pierwsze dotyczyło oświadczenia rodziców w imieniu dziecka o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, co miało szczególne znaczenie w sytuacji, gdy długi wyczerpują lub przewyższają wartość aktywów spadku, do którego została powołana osoba małoletnia.
Zezwolenie sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego
Drugie zagadnienie zaś dotyczyło terminu do złożenia tego oświadczenia. Sąd Najwyższy niniejszą uchwałą stwierdził, iż złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Zatem zastosowanie ma tutaj art. 101 §3 kro, który stanowi, że rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Wobec tego w przypadku chęci skutecznego odrzucenia spadku wymagana jest zgodą sądu opiekuńczego – należy wystosować wniosek do sądu opiekuńczego o możliwość złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
Natomiast w odniesieniu do terminu przewidzianego w art. 1015 §1 k.c., stanowiącego, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, to termin ten nie może skończyć się przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął. Ma to doniosłe skutki z tego względu, że wyklucza sytuację, gdy spadkobierca małoletni jest w gorszym położeniu niż ci spadkobiercy, którzy w celu złożenia stosownego oświadczenia nie muszą dokonywać dodatkowych czynności.
