- Czy z uwagi na zamknięcie przedszkola z powodu pandemii koronawirusa, mogę nie zapłacić opłaty za czas, w którym przedszkole jest zamknięte? Czy mogę wypowiedzieć umowę z przedszkolem bez zachowania terminu wypowiedzenia?
W czasie trwania stanu epidemii i związanego z nim zakazu funkcjonowania placówek, oświatowych, można nie opłacać przedszkola, a w przypadku uiszczenia opłaty można żądać jej zwrotu. Nie ma natomiast możliwości wypowiedzenia umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia.
Zgodnie z treścią przepisu art. 495 § 1 k.c., jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W obecnej sytuacji ten przepis znajduje zastosowanie. Jednakże w razie wytoczenia pozwu o zapłatę przez placówkę, to sąd ostatecznie zadecyduje, czy w danym konkretnym przypadku zasadne było nieuiszczenie opłaty.
Jednocześnie zachęcamy do tego, aby spróbować porozumieć się z przedstawicielami placówki w kwestii opłat. Warto mieć na uwadze, że aktualna sytuacja nie jest łatwa dla wszystkich przedsiębiorców, a więc również dla osób prowadzących prywatne placówki.
- Czy mogę żądać zwrotu pieniędzy wpłaconych na wycieczkę, która nie odbędzie się z powodu koronawirusa? Czy mogę liczyć na odszkodowanie za to, że wycieczka się nie odbędzie?
Zgodnie z treścią przepisu art. 47 ust. 4 zd. 1 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r., poz. 548), podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego.
Przepis ten znajduje zastosowanie w niniejszej sytuacji. Można więc odstąpić od umowy i domagać się zwrotu całości wpłaconej szkody. Nie można jednak dochodzić odszkodowania ani zadośćuczynienia.
- Nie mogę wstrzymać wykonywania pracy w moim zakładzie. Jakie są moje obowiązki w związku z zapewnieniem pracownikom bezpieczeństwa w czasie epidemii?
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Jest też obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą. Ma obowiązek organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń, reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.
Należy też zwrócić uwagę na wydane w ostatnim czasie rozporządzenia, które ograniczają lub zakazują prowadzenie działalności określonego rodzaju.
- Czy mogę nie iść do pracy z powodu obawy przed koronawirusem?
Co do zasady sama taka obawa nie stanowi podstawy do tego, aby nie pójść do pracy. Jednak należy zwrócić uwagę na treść przepisu art. 210 kodeksu pracy, zgodnie z którym w sytuacji, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa powyższego zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. W tych przypadkach pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia.
Tak więc niezapewnienie przez pracodawcę odpowiednich warunków do pracy może stanowić podstawę do odmowy jej wykonywania. Jednak w danej sytuacji musi istnieć realne i uzasadnione zagrożenie. Każdy taki przypadek należy oceniać indywidualnie.
- Mój pracodawca nie wstrzymał wykonywania pracy w czasie epidemii. Co będzie, jeśli zarażę się w miejscu pracy? Czy będzie to wypadek przy pracy?
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
W takim przypadku musi więc zostać wykazane, że do wypadku doszło w związku z pracą. W aktualnej sytuacji wykazanie czegoś takiego byłoby bardzo trudne, z powodu możliwości zarażenia się koronawirusem w różnych miejscach. Każdą sytuację należy jednak oceniać indywidualnie.
- Mój zakład pracy jest teraz zamknięty, więc nie mogę wykonywać pracy. Co z moim wynagrodzeniem?
Zgodnie z treścią przepisu art. 81 § 1 kodeksu pracy, pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. Wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Zgodnie z orzecznictwem, pojęcie wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, odnosi się do stawki wynagrodzenia zasadniczego ustalonej przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy.
Najczęściej w umowach o pracę taka stawka zostaje określona, dlatego za czas niewykonywania pracy z uwagi na epidemię należy się zwykle normalnie wynagrodzenie.
- Czy pracodawca w czasie epidemii może mnie wysłać na przymusowy urlop?
Tymczasowe zamknięcie zakładu pracy nie może stanowić podstawy do skierowania pracownika na urlop przez pracodawcę. Urlopu bezpłatnego udziela się na wniosek pracownika, a urlopu wypoczynkowego w następstwie wspólnych ustaleń. Pracodawca może jednak zdecydować, że pracownik uda się na urlop w okresie wypowiedzenia, a także jeśli ma on zaległy urlop i zbliża się termin jego wykorzystania (do 30 września następnego roku kalendarzowego).
W okresie zamknięcia zakładu pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, o którym jest mowa powyżej.
- Czy pracodawca może z dnia na dzień obniżyć mi wynagrodzenie z uwagi na aktualną sytuację?
Zgodnie z kodeksem pracy, zmiana warunków pracy i płacy może nastąpić jedynie po okresie wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia jest taki sam, jaki byłby w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, a więc:
– 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
– 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
– 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Pracodawca nie może więc zmienić wysokości wynagrodzenia bez zachowania stosownego okresu wypowiedzenia. Jeśli pracownik nie zgodzi się na zaproponowane warunki, umowa o pracę zostanie rozwiązana z końcem okresu wypowiedzenia.
