Zabezpieczenie powództwa może mieć miejsce w każdej sprawie cywilnej np. w sprawach alimentacyjnych, o uregulowanie kontaktów, czy także w celu wyegzekwowania długu od dłużnika. Procesy te mogą trwać wiele miesięcy, a nawet lat, dlatego zabezpieczenie powództwa zapewnia ochronę interesów strony aż do zakończenia sprawy i wydania wyroku.

Zabezpieczenie powództwa – kto może skorzystać?

Wniosek o zabezpieczenie może złożyć: uczestnik postępowania, a także powód, jak i pozwany. Warunkiem jest jednak, aby wnioskodawca spełnił określone przepisami przesłanki, co pozwoli mu na obronę jego praw przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy.

Rodzaje zabezpieczenia 

  1. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych
    Zabezpieczenie majątkowe może obejmować takie środki jak np. zajęcie wynagrodzenia dłużnika, ustanowienie przymusowej hipoteki na nieruchomości, zakaz zbywania spółdzielczego prawa do lokalu, czy hipotekę morską na statku lub w budowie.
  2. Zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych
    Przepisy przewidują możliwość zabezpieczenia roszczenia, które nie ma formy niepieniężnej. Sąd może zastosować środki, jakie uzna za odpowiednie w danej sytuacji, w tym również te, które są zwykle stosowane do zabezpieczenia roszczeń finansowych. W szczególności sąd ma możliwość:

    • ustalenia tymczasowych praw i obowiązków stron lub uczestników postępowania,
    • zakazania zbywania przedmiotów lub praw będących przedmiotem postępowania,
    • wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub innych działań mających na celu wykonanie orzeczenia,
    • określenia zasad opieki nad małoletnimi dziećmi oraz kontaktów z nimi,
    • zarządzenia wpisania odpowiedniego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub rejestrze.

Stosowanie zabezpieczenia 

Zabezpieczenie powództwa ma na celu przede wszystkim ochronę interesów powoda i można je zastosować w każdej sprawie cywilnej. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko długotrwałego postępowania, a pozwany może starać się uniknąć odpowiedzialności, na przykład poprzez pozbywanie się majątku. Takie środki zabezpieczające mogą być również konieczne, jeśli pozwany jest narażony na utratę majątku w wyniku okoliczności niezależnych od jego woli.

Aby uzyskać zabezpieczenie powództwa, należy złożyć odpowiedni wniosek, w którym konieczne jest określenie żądanego sposobu zabezpieczenia. Może ono mieć formę majątkową (w takim przypadku należy również wskazać kwotę zabezpieczenia) czy niepieniężną. Kluczowe dla skuteczności wniosku jest przedstawienie dowodów uprawdopodabniających istnienie danego roszczenia – to jakie dokumenty będą wymagane do złożenia wniosku o zabezpieczenie zależy od sprawy, np. w sprawach majątkowych mogą to być faktury lub umowy – oraz uprawdopodobnienie interesu prawnego. W praktyce oznacza to konieczność przedłożenia odpowiednich dowodów i argumentów, które zwiększą prawdopodobieństwo pozytywnego rozstrzygnięcia przez sąd oraz wykazania, że brak zabezpieczania uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Sąd właściwy do rozpatrzenia wniosku o zabezpieczenie to ten, który jest odpowiedzialny za rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. W przypadku, gdy ustalenie tego sądu jest niemożliwe, właściwy staje się sąd w rejonie którego ma być wykonane postanowienie o zabezpieczeniu. Sąd jest zobowiązany do rozpatrzenia wniosku bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 7 dni. Jednak w praktyce termin ten nie wiąże sędziego, co powoduje, że czas na jego rozpoznanie może się przedłużyć.

Sąd rozpatruje wniosek o zabezpieczenie w ramach jego określonych granic, nie przekraczając zakresu wskazanego przez wnioskodawcę. Decyzję opiera na materiałach zgromadzonych w sprawie, które mogą się różnić w zależności od etapu postępowania oraz od tego, czy wniosek o zabezpieczenie został złożony przed czy po wniesieniu pozwu.

Jeżeli osoba przeciwko której wydano postanowienie o zabezpieczeniu jest zobowiązana do podjęcia jakichś działań, na przykład: zapłaty alimentów albo wykonywania kontaktów z dzieckiem nie wykonuje go, to istnieją sposoby na przymusowe wykonanie zabezpieczenia.

Koszt zabezpieczenia powództwa

Jeśli wnioskodawca wnosi o zabezpieczenie roszczenia przed rozpoczęciem postępowania sądowego, tj. składając wniosek razem z pozwem, nie ponosi żadnych opłat. Taki brak kosztów stanowi istotną korzyść tego rozwiązania. Natomiast, gdy wniosek o zabezpieczenie jest składany już po rozpoczęciu postępowania, tj. po złożeniu pozwu, wiąże się to z opłatą w wysokości 100 zł, z wyjątkiem wniosku złożonego przez osobę uprawnioną do alimentów.