Proces rozwodowy dla małżonków zwykle wiąże się z wachlarzem negatywnych emocji. Dlatego też po rozwodzie chcą oni jak najszybciej rozpocząć nowy etap życia i zapomnieć o nieprzyjemnych doświadczeniach związanych z przebiegiem związku oraz drugim małżonkiem. Przekłada się to również na nazwisko przyjęte w ramach zawarcia związku małżeńskiego – małżonkowie zazwyczaj nie chcą być ze sobą kojarzeni po rozwodzie przez co rozważają oni powrót do nazwiska sprzed ślubu. Warto wiedzieć, iż przepisy prawa przewidują dwie drogi zmiany nazwiska po rozwodzie, o których będzie mowa niżej.
Zmiana nazwiska po rozwodzie
O tym jakie nazwisko nosi każdy z małżonków po zawarciu małżeństwa decyduje oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Małżonkowie mogą zachować swoje dotychczasowe nazwiska, lub zdecydować się na przyjęcie wspólnego nazwiska, będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Ponadto istnieje możliwość, aby każdy z małżonków połączył ze swoim nazwiskiem dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka. Choć zwyczajowo to kobieta zwykle przyjmuje nazwisko męża, to należy mieć na uwadze, iż powyższe przepisy przewidują także inne rozwiązania w zakresie nazwiska po ślubie, wobec czego problematyka z tym związana może dotyczyć także mężczyzn.
Jak zmienić nazwisko po rozwodzie?
W pierwszej kolejności warto wiedzieć, że przepisy prawa nie przewidują możliwości zmiany nazwiska w wyroku rozwodowym, a zatem sąd nie ma takiej kompetencji w ramach postępowania rozwodowego. Możliwość zmiany nazwiska pojawia się zatem dopiero po wydaniu wyroku rozwiązującego małżeństwo stron. Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek (zarówno żona jak i maż), który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, ma 3 miesiące na powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa. Termin ten biegnie od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (nie od jego wydania). Wyrok rozwodowy staje się prawomocny, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia.
Powrót do nazwiska sprzed ślubu następuje poprzez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Warto wiedzieć, że takie oświadczenie można złożyć w dowolnym urzędzie stanu cywilnego. Jeśli małżonek przebywa za granicą, może on wrócić do poprzedniego nazwiska składając oświadczenie w polskim konsulacie, przed konsulem. Kierownik urzędu stanu cywilnego (albo konsul) po przyjęciu oświadczenie przygotowuje protokół, na podstawie którego na akcie małżeństwa czyni się wzmiankę dodatkową. Po naniesieniu tej informacji, odpis skrócony aktu będzie zawierać aktualne nazwisko małżonka. Od tego momentu może on posługiwać się nazwiskiem noszonym przed ślubem.
Powrót do nazwiska po rozwodzie
Należy mieć na uwadze, że termin 3 miesięczny nie podlega przedłużeniu ani przywróceniu, nawet jeżeli uchybienie temu terminowi nastąpiłoby bez winy osoby uprawnionej. Nie oznacza to jednak, że niedotrzymanie terminu przekreśla małżonkowi drogę do powrotu do nazwiska sprzed ślubu. W takiej sytuacji pozostaje możliwość zmiany nazwiska w trybie administracyjnym na zasadach ogólnych. Różnica między powyższymi rozwiązaniami sprowadza się do tego, że w tym drugim przypadku organ rozstrzyga sprawę uznaniowo. Zgodnie z ustawą o zmianie imienia i nazwiska, zmiana ta może zostać dokonana wyłącznie z ważnych powodów. Jednocześnie wspomniana ustawa przewiduje katalog ważnych powodów, które uzasadniają zmianę nazwiska. Choć w ustawie nie przewidziano wprost, że takim powodem może być rozwód, to trzeba wiedzieć, że katalog ważnych względów ma charakter otwarty. Dlatego też, przyjmuje się, że ważnym powodem w rozumieniu ustawy może być okoliczność rozwodu i wola powrotu do dawnego nazwiska w sytuacji upływu wyżej wspomnianego 3 miesięcznego terminu.
Powrót do nazwiska panieńskiego bez rozwodu
Indywidualne okoliczności danej sprawy niekiedy sprawiają, że małżonek chciałby zmienić nazwisko jeszcze przed rozwodem. W takiej sytuacji, jedyną możliwością pozostaje skorzystanie z wyżej opisanego trybu administracyjnego. Przy czym, wniosek o zmianę nazwiska trzeba należycie umotywować. Sam fakt, że dana osoba nie chce być kojarzona z drugim małżonkiem może w takiej sytuacji okazać się niewystarczający. Aby ocenić, czy w danej sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające zmianę nazwiska, najlepiej skonsultować się z fachowym pełnomocnikiem.
Czy konieczna jest zmiana nazwiska po rozwodzie?
Praktyka pokazuje, że małżonek który przyjął po ślubie nazwisko drugiego partnera, bywa niekiedy przez niego zmuszany do zmiany nazwiska po rozwodzie. Należy mieć na uwadze, że zarówno mąż, jak i żona są tak samo uprawnieni do noszenia nazwiska, co do którego złożyli oświadczenie w dacie zawierania małżeństwa. W konsekwencji były małżonek nie ma podstaw by żądać od poprzedniego partnera powrotu do poprzedniego nazwiska. Takie stanowisko przyjęto także w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Należy zatem pamiętać, że powrót do nazwiska noszonego przed ślubem, to uprawnienie – nie obowiązek.
