Polskie prawo karne przewiduje kary już za samo posiadanie narkotyków i to niezależnie od tego, jaki jest to gatunek narkotyku. W niektórych krajach doszło do legalizacji niektórych rodzajów narkotyków, jednak w naszym kraju posiadanie, a zwłaszcza wprowadzanie do obrotu środków odurzających może zakończyć się surowym wyrokiem karnym. Kara i odpowiedzialność karna będą zależały od ilości posiadanych środków odurzających, ale także od ich gatunku. W pewnych wypadkach można zminimalizować karę lub nawet całkiem jej uniknąć.
Na czym polega przestępstwo posiadania narkotyków?
Słowo „posiadanie” należy tu rozumieć jako każdorazowe władztwo nad rzeczą, czyli wystarczyć mieć narkotyk w znaczeniu potocznym. W orzecznictwie przyjmuje się, iż posiadaniem jest także posiadanie w celu niezwłocznego spożycia narkotyku. Jednak w sytuacji już spożytego narkotyku, trudno wtedy ustalić odpowiedzialność karną, więc sprawca uniknie kary.
Przyjmuje się również, że karalne jest posiadanie takiej ilości narkotyku, która jest w stanie odurzyć chociaż jedną osobę, czyli np. jest to 0,1-0,2 g marihuany. Przepisy wyróżniają też przypadki mniejszej wagi, które wpływają na złagodzenie odpowiedzialności kary. Mowa tu o nieznacznej, śladowej ilości narkotyków. Ilość narkotyków w postępowaniach karnych przelicza się zazwyczaj na porcje. Porcja to właśnie ilość środka odurzającego, która może odurzyć jedną osobę. Co ważne, ustalenie tego, ile z danej ilości narkotyków można uzyskać porcji wymaga wiadomości specjalnych, więc w tego typu sprawach często powoływani są biegli sądowi.
Kara za posiadanie narkotyków
Przepis statuujący karę za posiadanie narkotyków wbrew pozorom nie znajduje się w kodeksie karnym, lecz w artykule 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii- stanowi on podstawę odpowiedzialności właśnie za ten czyn. Przepis brzmi:
- Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
- W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ustawa przewiduje zatem trzy „rodzaje” możliwości popełniania czynu w postaci posiadania narkotyków. Rozróżnia się tu obok typu podstawowego, dwa typy kwalifikowane tego czynu, czyli ‘posiadanie znacznej ilości’ oraz wypadek ‘mniejszej wagi’.
Kara za posiadanie narkotyków na własny użytek
Będziemy tu mieli do czynienia z tzw. nieznaczną ilością narkotyków na własny użytek, mowa tu o jednej, maksymalnie dwóch porcjach narkotyku, która odpowiada doraźnym potrzebom posiadacza narkotyku. Za takie przewinienie grozi zdecydowanie łagodniejsza kara- grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności jedynie do roku.
Przy ocenie tego, czy w sprawie mamy do czynienia z przypadkiem mniejszej wagi badane będzie to, w jakich okolicznościach doszło do popełnienia przestępstwa, okres posiadania narkotyków, motywy posiadacza oraz to, jaką ilość i rodzaj narkotyków posiadał.
Co istotne, w przypadku spełnienia przesłanek zastosowania w sprawie o posiadanie narkotyków przypadku mniejszej wagi możliwe jest umorzenie postępowania na podstawie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Kara za posiadanie podstawowej ilości narkotyków
Podstawowa ilość narkotyków oznacza ilość między ilością nieznaczną a znaczną. Zatem odpowiedzialność karna w tym wypadku będzie dotyczyła posiadania kilku lub więcej porcji narkotyków, jednak nie więcej niż kilkadziesiąt (to będzie już wypełniało znamiona posiadania znacznej ilości narkotyków).
Powyższe przestępstwo karane jest karą do 3 lat pozbawienia wolności, jednak w wyjątkowych sytuacjach także może być uznane za przypadek mniejszej wagi. Nadto, posiadacz takiej ilości środków odurzających może być ukarany łagodniej tj. karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku czasu. Nie można umorzyć postępowania w przypadku posiadania takiej ilości.
Kara za posiadanie znacznej ilości narkotyków
O znacznej ilości narkotyków mówimy, wtedy gdy ich ilość pozwoli na odurzenie kilkudziesięciu osób, zatem będzie to kilkadziesiąt porcji (od 22-99).
Posiadanie tak dużej ilości narkotyków zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 1 roku aż do 10 lat. Nie można w postępowaniu karnym domagać się umorzenia postępowania lub warunkowego umorzenia postępowania.
Co z narkotykami w sytuacji postępowania karnego?
Gdy sąd karny wyda wyrok skazujący za posiadanie narkotyków (lub umorzy lub warunkowo umorzy postępowanie karne), obligatoryjnie orzeknie też ich przepadek- nawet wtedy, gdy nie były one własnością sprawcy (np. w przypadku sprzedaży narkotyków). Przepadek powoduje, iż dane rzeczy przestają być własnością sprawcy. Własność rzeczy związanych z przestępstwem staje się własnością Skarbu Państwa w momencie uprawomocnienia się wyroku sądu karnego w tym przedmiocie.
