Dobra osobiste to szeroka kategoria, którą ciężko jest jednoznacznie zdefiniować. Zwykle wskazuje się, że są to wartości, które są chronione przez prawo z uwagi na to, że są powszechnie przyjmowane w społeczeństwie jako wartości związane z człowiekiem i jego osobowością. W art. 23 kodeksu cywilnego wymienione zostały przykładowe dobra osobiste: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Dobra osobiste – przykłady

Wskazany powyżej katalog dóbr osobistych nie jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że ochronie podlegają również inne dobra osobiste. O tym, jakie to dobra, decyduje orzecznictwo sądów, które w konkretnych sprawach oceniają, czy coś jest dobrem osobistym. I tak, oprócz wspomnianych wyżej przykładów, sądy uznały za dobra osobiste chronione prawem między innymi następujące wartości: prawo do prywatności, więź rodzinna ze zmarłym, kult pamięci zmarłych i prawo do grobu, nazwa użytkownika korzystającego z serwisu internetowego, tożsamość narodowa.

Dobra osobiste osoby prawnej

Choć określenie „dobra osobiste” może kojarzyć się z osobami fizycznymi, to jednak niektóre dobra osobiste przysługują także osobom prawnym. Wprawdzie na przykład w przypadku spółki nie możemy mówić o dobrach osobistych takich jak zdrowie czy nazwisko, ale może dojść do naruszenia takich dóbr osobistych jak na przykład renoma albo tajemnica korespondencji. Ochrona w zakresie dóbr osobistych przysługuje oczywiście również tzw. ułomnym osobom prawnym czyli jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – przykładem takich jednostek są m.in. spółki jawne czy spółki partnerskie.

Na czym polega ochrona dóbr osobistych?

Zgodnie z kodeksem cywilnym osoba, której dobro osobiste zostało naruszone, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Natomiast jeśli już doszło do naruszenia dobra osobistego, to możemy żądać od osoby, która dopuściła się tego naruszenia:

  • dopełnienia przez nią czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia, w szczególności złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
  • zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny,
  • jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, można żądać naprawienia jej na zasadach ogólnych.

Zagrożenie a naruszenie dóbr osobistych

Przez zagrożenie dobra osobistego rozumie się sytuację, gdy do naruszenia dobra osobistego jeszcze nie doszło, ale jest obawa że do tego dojdzie, wobec czego można podjąć działania prewencyjne aby temu zapobiec. Zagrożenie musi być przy tym konkretne i realne, a nie jedynie hipotetyczne. Najczęściej jednak można się spotkać z sytuacją, gdy doszło już do naruszenia dobra osobistego. To, w jaki sposób dochodzi naruszenia, zależy od tego, z jakim dobrem osobistym mamy do czynienia. Naruszeniem dobra osobistego może być na przykład: opublikowanie w internecie lub innych środkach masowego przekazu nieprawdziwych informacji na czyjś temat, opublikowanie czyjejś fotografii bez zgody tej osoby w sposób umożliwiający jej identyfikację, publiczne znieważenie albo nierówne traktowanie kogoś na przykład ze względu na rasę czy wyznanie.

Co mogę zrobić, gdy doszło do naruszenia mojego dobra osobistego?

Pierwszym krokiem, jaki warto podjąć, jest skierowanie do osoby, która dopuściła się naruszenia, wezwania do zaprzestania naruszeń. W wezwaniu należy wskazać, czego się domagamy oraz wyznaczyć termin na usunięcie naruszenia bądź podjęcie innych żądanych przez nas działań. Czasami wysłanie takiego wezwania jest wystarczające i osoba naruszająca zaprzestaje swoich działań. Ponadto jeśli skierujemy sprawę na drogę postępowania sądowego, to niepodjęcie przez nas wcześniej próby pozasądowego rozwiązania sprawy może zostać negatywnie ocenione przez sąd.

Pozew o ochronę dóbr osobistych

W treści pozwu powinniśmy opisać, w jaki sposób doszło do zagrożenia albo naruszenia naszych dóbr osobistych a także wskazać, czego się domagamy. Możliwe jest zawarcie w pozwie wniosku o zabezpieczenie powództwa. Zabezpieczenie polega na tym, że sąd wydaje rozstrzygnięcie, które obowiązuje przez czas trwania postępowania. Jest to o tyle istotne, że niekiedy postępowania trwają długo, a czasami brak zabezpieczenia może sprawić, że negatywne konsekwencje naruszenia dobra osobistego będą jeszcze większe. Sposób zabezpieczenia zależy od okoliczności sprawy – na przykład w sprawie dotyczącej umieszczenia w internecie treści naruszających nasze dobre imię zabezpieczenie może polegać na nakazaniu usunięcia tej treści ze strony internetowej. Aby uzyskać zabezpieczenie musimy uprawdopodobnić nasze roszczenie i wykazać, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Pozew należy złożyć do sądu właściwego dla pozwanego albo do sądu, w okręgu którego nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeśli jednak do naruszenia dobra osobistego doszło przy wykorzystaniu środków masowego przekazu, to pozew można złożyć również do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania lub siedziby powoda. Jeśli wśród dochodzonych przez nas roszczeń jest roszczenie niemajątkowe, a więc żądanie zaniechania albo usunięcie skutków naruszenia, to pozew należy złożyć do sądu okręgowego. Jeśli natomiast domagamy się jedynie roszczeń majątkowych (zadośćuczynienie, zapłata na cel społeczny, odszkodowanie), to w przypadku gdy suma roszczeń nie przekracza 75 tys. zł właściwy będzie sąd rejonowy, a w pozostałych przypadkach – sąd okręgowy.

Ktoś naruszył Twoje dobra osobiste? Nasza Kancelaria udziela wszelkiej pomocy w ochronie dóbr osobistych i dochodzeniu roszczeń związanych z ochroną dóbr osobistych. Tutaj więcej szczegółów: https://adwokaci-ks.pl/ochrona-dobr-osobistych-i-wizerunku/