Odpowiadając na zadane w tytule pytanie należy zacząć od tego, że jeżeli ktoś został skazany na karę pozbawienia wolności, to generalnie nie uniknie odbycia tej kary. Mowa oczywiście o bezwzględnej karze pozbawienia wolności, czyli takiej, która nie została orzeczona w zawieszeniu. Istnieje jednak możliwość, aby takiej kary nie odbywać w więzieniu, lecz w formie tzw. dozoru elektronicznego. W określonych przypadkach można też odroczyć odbycie kary, uzyskać przerwę w jej odbywaniu albo zostać warunkowo zwolnionym z części kary. Dlatego też niniejszy artykuł dotyczy powyższych możliwości – wskazane zostaną sytuacje, w których można z nich skorzystać.
Wezwanie do odbycia kary pozbawienia wolności
Jednym z pytań, jakie zadają sobie osoby, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności, jest pytanie o to, kiedy mają rozpocząć odbywanie kary i czy w tym celu mają obowiązek się gdzieś zgłosić. Trzeba więc wyjaśnić, że skazany na karę pozbawienia wolności jest wzywany przez sąd do stawienia się we właściwym areszcie śledczym, znajdującym się najbliżej jego miejsca stałego pobytu. Niestawienie się na wezwanie nie będzie skutkować uniknięciem odbycia kary pozbawienia wolności, ponieważ taki osoba może wówczas zostać przymusowo doprowadzana. Po odpowiednim zakwalifikowaniu przez komisję penitencjarną, skazany jest przenoszony do właściwego zakładu karnego.
Jak uniknąć kary więzienia – dozór elektroniczny
System dozoru elektronicznego polega na tym, że osoba skazana może odbyć karę pozbawienia wolności w miejscu swojego zamieszkania. Na nogę lub rękę skazanego zakładany jest specjalny nadajnik, a w jego miejscu zamieszkania montowane jest urządzenie monitorujące. W ten sposób kontrolowane jest, czy skazany przebywa w określonych godzinach w miejscu zamieszkania, a gdyby naruszył ten obowiązek, to urządzenia niezwłocznie wyślą informację na ten temat do odpowiednich organów. Dzięki takiemu systemowi swoboda skazanego zostaje ograniczona jedynie w pewnym zakresie, ponieważ może on przebywać ze swoją rodziną, pracować czy odbywać naukę. Jest to sposób na odbycie kary pozbawienia wolności bez konieczności przebywania w więzieniu.
Taka możliwość nie przysługuje jednak wszystkim skazanym, lecz tylko tym, którzy spełniają określone przepisami warunki. O odbywanie kary w formie dozoru elektronicznego mogą ubiegać się osoby skazane na maksymalnie 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, które nie zostały skazane w trybie recydywy szczególnej. Muszą posiadać miejsce stałego pobytu, a zamieszkujące z nimi osoby pełnoletnie muszą wyrazić zgodę na odbywanie przez taką osobę kary w tym trybie. Konieczne są też warunki techniczne pozwalające na zamontowanie nadajników i rejestratorów, a ponadto sąd musi uznać, że zastosowanie dozoru będzie w przypadku danej osoby wystarczające dla osiągnięcia celów kary.
Jak uniknąć odsiadki – odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności
Odroczenie wykonania kary skutkuje tym, że skazany rozpoczyna jej odbywanie później. Sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do roku, jeśli jej natychmiastowe wykonanie powodowałoby zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny. Jako przykłady sytuacji, w których sąd może odroczyć wykonanie kary, wskazuje się m.in. konieczność zapewnienia członkowi rodziny opieki z uwagi na jego wiek czy chorobę, gdy opieki tej nie mogą zapewnić inne osoby, albo też potrzebę wykonania pilnych prac polowych czy też jakieś wydarzenia losowe powodujące konieczność podjęcia niezwłocznych działań. Należy jednak pamiętać, że sąd ocenia indywidualnie każdy przypadek i ustala, czy na pewno zachodzi konieczność pozostania przez skazanego na wolności jeszcze przez jakiś czas.
Przepisy przewidują także sytuacje, w których sąd musi obowiązkowo odroczyć wykonanie kar. Ma to miejsce, gdy skazany cierpi na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającej wykonanie kary. W każdym przypadku sąd dokonuje indywidualnej oceny, czy choroba rzeczywiście uniemożliwi wykonanie kary danej osobie. Uznaje się, że przeszkodą w odbywaniu kary pozbawienia wolności jest taka choroba, która nie może być leczona w warunkach w zakładzie karnym.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może być udzielane kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć jednego roku. Zgadzając się na odroczenie, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu bądź też poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych. Wniosek o odroczenie wykonania kary składa się do sądu, który wydał wyrok skazujący. Opłata od takiego wniosku wynosi 80 zł.
Jak uniknąć odbycia kary pozbawienia wolności – przerwa w odbywaniu kary
Istnieją dwie grupy przesłanek, z uwagi na które sąd może udzielić przerwy w odbywaniu kary: obligatoryjne i fakultatywne. Sąd obligatoryjnie udzieli przerwy w odbywaniu kary w sytuacji, gdy u skazanego w trakcie odbywania kary zaistnieje choroba psychiczna lub inna ciężka choroba uniemożliwiająca wykonanie kary. Natomiast fakultatywnie sąd może udzielić przerwy, jeśli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste. Chodzi o sytuacje wyjątkowe, gdy przebywanie przez skazanego na wolności jest absolutnie konieczne z uwagi na potrzeby jego najbliższych. Trzeba też pamiętać, że sąd nie udzieli kolejnej przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy, chyba że zajdzie wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego bądź też inny wypadek losowy.
Co istotne, jeśli przerwa w wykonywaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, a skazany odbył co najmniej sześć miesięcy kary, to sąd może warunkowo zwolnić go z odbycia reszty kary, jeśli jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności że nie popełni ponownie przestępstwa.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie
Przepisy karne przewidują możliwość wcześniejszego zwolnienia skazanego z odbywania kary pozbawienia wolności, w sytuacji gdy sąd uzna, że zostały już wobec niego osiągnięte cele kary. Dokonując takiego ustalenie sąd bierze pod uwagę na postawę skazanego, jego właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa, a także zachowanie skazanego po popełnieniu przestępstwa oraz podczas odbywania kary. Sąd zwolni daną osobę z odbywania reszty, jeśli uzna, że w jej przypadku można mówić o tzw. pozytywnej prognozie kryminologicznej, a więc że można spodziewać się, iż nie popełni ona ponownie przestępstwa.
Skazany co do zasady może zostać zwolniony z reszty kary po odbyciu jej w wymiarze co najmniej roku, jednak w niektórych przypadkach może to mieć miejsce po określonym dłuższym okresie: w przypadku osób skazanych w trybie recydywy po odbyciu 2/3 lub 3/4 kary (zależnie od rodzaju recydywy), w przypadku skazanego na 25 lat – po odbyciu 15 lat kary, a w przypadku skazanego na dożywocie – po odbyciu 25 lat kary. W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat (z wyjątkiem wskazanych wyżej przypadków, w których okres ten jest dłuższy).
Zobacz również:
