Wynajmując mieszkanie najemca nabywa prawo do swobodnego i spokojnego korzystania z lokalu – co do zasady bez niespodziewanych wizyt właściciela. Chociaż lokal nadal stanowi własność wynajmującego, to właśnie najemca staje się jego posiadaczem, a tym samym osobą chronioną przepisami o mirze domowym. Niekiedy jednak dochodzi do sytuacji, w których właściciel próbuje wejść do mieszkania bez uzgodnienia tego z najemcą co może wypełniać znamiona przestępstwa naruszenia miru domowego. W artykule wyjaśniamy, czym jest mir domowy, w jakich okolicznościach właściciel może wejść do wynajmowanego lokalu, oraz jakie środki ochrony przysługują najemcy w razie naruszenia jego praw. 

Czym jest mir domowy?

Mir domowy to prawo do swobodnego i niezakłóconego korzystania z domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia lub ogrodzonego terenu. Jego naruszeniem jest zarówno wtargnięcie do takiego miejsca bez zgody uprawnionego, jak i nieopuszczenie go pomimo wyraźnego żądania. W przypadku umowy najmu to najemca, a nie właściciel, staje się osobą uprawnioną do korzystania z lokalu. Oznacza to, że wynajmujący nie może wchodzić do mieszkania wedle własnego uznania. Naruszenie miru domowego stanowi przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego, co oznacza, że postępowanie karne może zostać wszczęte dopiero po złożeniu stosownego wniosku.

Przeczytaj również: Naruszenie miru domowego – co to oznacza? Gdzie zgłosić?

Kiedy właściciel może wejść do mieszkania?

Choć właściciel mieszkania nie ma prawa uznaniowo wchodzić do lokalu, przepisy prawa przewidują sytuacje wyjątkowe, w których może on uzyskać dostęp do wynajmowanego mieszkania. Zawsze jednak – poza sytuacjami nagłymi – powinno to nastąpić po uprzednim ustaleniu terminu z najemcą.

Awarie i sytuacje nagłe

Najemca ma obowiązek niezwłocznie udostępnić lokal w celu usunięcia awarii, która powoduje szkodę lub grozi jej powstaniem. W przypadku nieobecności lokatora, właściciel ma prawo wejść samodzielnie do mieszkania. Niemniej w takiej sytuacji właściciel równolegle musi zabezpieczyć lokal i znajdujące się w nim mienie do czasu przybycia najemcy. Dodatkowo z przeprowadzonych czynności należy sporządzić protokół.

Przeglądy techniczne i prace konserwacyjne

Niezależnie od powyższego, właściciel ma prawo przeprowadzać okresowe, a w uzasadnionych przypadkach także doraźne przeglądy techniczne oraz niezbędne prace w lokalu. Jednak takie wejście do mieszkania powinno być poprzedzone wcześniejszym uzgodnieniem terminu z najemcą.

Wykonanie zastępcze

Trzecią sytuacją uprawniającą właściciela do wejścia do mieszkania jest tzw. wykonanie zastępcze. Tytułem wyjaśnienia należy dodać, że najemca zobowiązany jest do dokonywania drobnych napraw (np. podłóg, drzwi, ścian, instalacji). W przypadku jednak niewywiązania się z tego obowiązku, właściciel – po uzyskaniu zgody lub wyroku – może wejść do mieszkania w celu wykonania tych prac na koszt najemcy.

Jakie działania może podjąć najemca w przypadku naruszenia miru domowego?

Jeśli właściciel wejdzie do mieszkania bez uprzedzenia i bez uzasadnionej przyczyny, może to stanowić naruszenie miru domowego. Dla wypełnienia znamion czynu zabronionego, jak wyżej wspomniano jest to, aby wtargnięcie nastąpiło bez zgody uprawnionego. W sytuacji gdy dana osoba weszła w sposób uprawniony, ale następnie nie chciała opuścić lokalu, kluczowe jest, aby żądanie jego opuszczenia zostało sformułowane w sposób wyraźny. 

W takiej sytuacji najemca ma prawo:

  • Wezwać Policję – samo poinformowanie właściciela o zamiarze wezwania funkcjonariuszy często wystarcza, by skłonić go do opuszczenia lokalu.
  • Złożyć wniosek o ściganie przestępstwa – ustnie (do protokołu) lub pisemnie (np. w formie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa).

Czy najemca może domagać się odszkodowania?

W toku postępowania karnego pokrzywdzony (najemca) może złożyć wniosek o obowiązek naprawienia szkody oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Wniosek taki może być złożony najpóźniej do zamknięcia przewodu sądowego przed sądem pierwszej instancji. W ten sposób najemca może uzyskać rekompensatę finansową za naruszenie jego praw. Należy mieć jednak na uwadze, że zadośćuczynienie orzekane przez sąd jest adekwatne do doznanej krzywdy. Wobec tego, najczęściej, w przypadku krótkotrwałego naruszenia miru domowego, są to kwoty o symbolicznym charakterze.

Nietykalność mieszkania jako dobro osobiste – ochrona cywilna

Oprócz ochrony prawnokarnej, najemca może dochodzić swoich praw także na gruncie prawa cywilnego w ramach ochrony dóbr osobistych, wśród których znajduje się nietykalność mieszkania.

Bezprawne wtargnięcie do mieszkania narusza sferę prywatności i poczucia bezpieczeństwa, co może być podstawą do dochodzenia zaniechania naruszenia, usunięcia skutków naruszenia, zadośćuczynienia pieniężnego, lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny.

Wynajmując mieszkanie, właściciel oddaje je do wyłącznego użytku najemcy, który zyskuje pełne prawo do prywatności w lokalu. Nieuzasadnione wejście właściciela może być nie tylko naruszeniem zasad współżycia społecznego, ale także przestępstwem. Najemca, którego mir domowy został naruszony, nie pozostaje bez ochrony – zarówno na gruncie prawa karnego, jak i cywilnego.

Potrzebujesz pomocy prawnej związanej z naruszeniem miru domowego? Odwiedź stronę https://adwokaci-ks.pl/prawo-karne/naruszenie-miru-domowego/