Decyzja o rozwodzie która niewątpliwie rzutuje na dalsze życie rodziny, stanowi zwykle dla małżonków ogromne wyzwanie. Podjęcia takiej decyzji zdecydowanie nie ułatwia świadomość, że postępowanie rozwodowe jest tylko jednym z etapów zmierzających do uregulowania sytuacji życiowej małżonków po ich rozstaniu. Dodatkowo bowiem pojawia się konieczność uregulowania spraw finansowych i majątkowych. Warto jednak wiedzieć, że z tym nie zawsze trzeba czekać do rozwodu.

Czy można zrobić podział majątku bez rozwodu?

W pierwszej kolejności warto wspomnieć, że w świetle prawa z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego małżonków należy między innymi:

  • pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
  • dochody z majątku wspólnego małżonków,
  • dochody z majątku osobistego każdego z małżonków,
  • środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

Podział majątku przed rozwodem

Składniki nienależące do majątku wspólnego małżonków, wchodzą w skład majątku osobistego każdego z małżonków. Mowa tu między innymi o:

  • przedmiotach majątkowych nabytych przed powstaniem wspólności ustawowej,
  • przedmiotach majątkowych nabytych przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
  • przedmiotach majątkowych służących wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
  • przedmiotach majątkowych nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej,
  • wierzytelnościach z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.

Kiedy podział majątku?

Zawierając związek małżeński, partnerzy zakładają trwałość swojej relacji, co przekłada się również na ich decyzje finansowe i majątkowe. Małżonkowie kupują wspólnie dom, zaciągają wspólnie kredyt lub inne zobowiązania, albo czynią wspólne inwestycje finansowe lub dokonują nakładów na swoje majątki osobiste (co ma miejsce na przykład gdy małżonkowie remontują z bieżących dochodów dom otrzymany przez jednego z nich przed ślubem). Kiedy jednak dochodzi do rozstania, sprawy majątkowe budzą najwięcej nieporozumień i konfliktów. W praktyce często pojawiają się także zarzuty dot. czynionych  w trakcie związku nakładów i roszczenia o ich zwrot, co dodatkowo utrudnia porozumienie małżonków w zakresie rozliczeń majątkowych. Wszystkie te kwestie powinny zostać rozstrzygnięcie w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Jak zrobić podział majątku bez rozwodu?

Podział majątku bez rozwodu jest jak najbardziej możliwy. Warunkiem dokonania podziału majątku wspólnego jest bowiem nie rozwód sam w sobie, ale ustanie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami.

Wspólność majątkowa ustaje na skutek rozwodu, przez co niekiedy błędnie zakłada się, że bez rozwodu podział majątku wspólnego nie jest możliwy. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że ustanie wspólności majątkowej może nastąpić także w wyniku:

  • zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej,
  • ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków,
  • ogłoszenia upadłości jednego z małżonków,
  • orzeczenia separacji między małżonkami,
  • postępowania sądowego o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Podział majątku bez rozwodu

Jak widać, rozwiązań prowadzących do ustania wspólności majątkowej jest kilka. Rozwód jest tylko jednym z nich. Z racji, że podział majątku jest niezależny od rozwodu, może on odbyć się przed rozwodem, w jego trakcie, a nawet kilka lat po rozwodzie. Małżonkowie nie są ograniczeni żadnym terminem w tym zakresie.

Podział majątku w małżeństwie bez rozwodu

W praktyce ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków albo ogłoszenie upadłości jako przyczyny ustanowienia rozdzielności zdarzają się raczej rzadko. Z kolei zawarcie tzw. intercyzy – tj. umowy majątkowej małżeńskiej w swej istocie zakłada porozumienie w tym zakresie obojgu małżonków, którzy wspólnie muszą udać się do notariusza w celu zawarcia takiej umowy. W przypadku gdy małżonkowie pozostają w silnym sporze co do spraw majątkowych, strony nie zdecydowały się na postępowanie o separację, a przebieg postępowania rozwodowe nie zwiastuje „szybkiego rozwodu”, jedynym rozwiązaniem staje się postępowanie sądowe o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Czy może być podział majątku bez rozwodu?

Zgodnie z kodeksem rodzinnego i opiekuńczego, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej. Ustawodawca nie sprecyzował pojęcia „ważnych powodów”, od których istnienia jest zależna skuteczność powództwa, jednakże katalog tych powodów ma oczywiście charakter otwarty i jest niezwykle szeroki. Zazwyczaj „ważne powody” dotyczą przede wszystkim trudności we współdziałaniu małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym i separacji faktycznej małżonków. Ponadto, warto także pamiętać, że na drodze sądowej można domagać się ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa.

Zobacz również: