W większości małżeństw zawieranych w Polsce małżonkowie nie decydują się na rozdzielność majątkową, w czego wyniku posiadają oni majątek wspólny, chyba że zdecydują się na podpisanie intercyzy. Tzn. umowy za pomocą której wyłączają wspólność ustawową. Warto jednak wiedzieć, że w małżeństwie oprócz majątku wspólnego małżonków wyróżnić można również majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża.

Majątek wspólny małżonków – co wchodzi w jego skład?

Zgodnie z prawem majątek wspólny powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. W jego skład wchodzą przedmioty, które zostały nabyte przez obu lub jednego małżonka w czasie trwania wspólności, czyli w czasie trwania małżeństwa. Do przedmiotów, które można zaliczyć do wspólnego majątku małżonków należą m.in. wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowane na subkoncie w ZUS lub środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego. Wszelkie pozostałe przedmioty, które nie są objęte wspólnością, zalicza się do osobistego majątku małżonków.

Majątek osobisty małżonka – co to jest?

Jak już wspomniano, do majątku osobistego małżonka zalicza się wszystko to, co nie wchodzi w skład majątku wspólnego.  Jest to zespół składników majątkowych, czyli przedmiotów majątkowych, praw majątkowych i wierzytelności, które nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków i są własnością tylko jednego z nich.

Kodeks cywilny dość wyczerpująco wymienia składniki zaliczane do majątku osobistego. Są to m.in.:

  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli przed zawarciem małżeństwa( przykładowo samochód, którego jeden z małżonków był właścicielem przed zawarciem małżeństwa);
  • przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (np. odziedziczony dom lub mieszkanie);
  • prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom( np. udziały w spółce cywilnej);
  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. kosmetyki, ubrania, książki);
  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawo do żądania alimentów);
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ( nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
  • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  • przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
  • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy:
  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.

Do majątku osobistego danego małżonka mogą zostać zaliczone także takie przedmioty jak urządzenia domowe np. kanapa, robot kuchenny, telewizor.

Warunkiem jest jednak nabycie danych przedmiotów, przez jednego z małżonków poprzez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, który wyraźnie wskazuje, że dany przedmiot ma wchodzić w skład majątku osobistego danego małżonka.

Do majątku osobistego można także zaliczyć te przedmioty, które zostały nabyte w zamian za składniki z majątku osobistego, czyli przykładowo nabycie samochodu za pieniądze uzyskane ze sprzedaży wcześniej odziedziczonego domu.

Jedynym właścicielem oraz zarządcą majątku osobistego jest dany małżonek. Mimo to drugi małżonek może korzystać z przedmiotów wchodzących w skład tego majątku. Jeśli małżonek będący właścicielem danego majątku osobistego zechce przykładowo wynająć jeden z przedmiotów wchodzących w skład swojego majątku nie potrzebuje do tego zgody drugiego małżonka.

Zobacz również nasze artykuły: Ile kosztuje podział majątku? i Ile trwa sprawa o podział majątku?

Kto dziedziczy majątek osobisty małżonka?

W przypadku dziedziczenia z majątku osobistego kluczową kwestią jest to czy dana osoba sporządziła testament. Jeśli nie, wtedy zastosowanie znajdzie dziedziczenie ustawowe. Zgodnie z nim pierwszy w kolejności do dziedziczenia zostaje powołany małżonek i zstępni danej osoby, czyli jej dzieci.

Dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek dziedziczą, w częściach równych, a udział przypadający małżonkowi nie może wynosić mniej niż jedna czwarta całości spadku. W przypadku, gdy małżeństwo nie miało wspólnych dzieci spadek będzie przysługiwał małżonkowi oraz rodzicom zmarłego. Małżonek może także dziedziczyć razem z rodzeństwem zmarłego oraz zstępnymi rodzeństwa, jeśli rodzice zmarłego małżonka już nie żyją.

Majątek osobisty po ślubie

Po ślubie, w trakcie trwania małżeństwa, majątek osobisty nadal pozostaje własnością osobistą małżonka. Sytuacja ta nie ulega zmianie. Zgodnie z tym wszelkie przedmioty wchodzące w skład majątku osobistego danej osoby są jej odrębną własnością.

Majątek osobisty a rozwód

Do podziału majątku małżonków dochodzi dopiero po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżonków. Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i opiekuńczym, a dokładnie artykułem 58 § 3 na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać podziału majątku w wyroku orzekającym o rozwodzie, ale jedynie pod warunkiem, że nie spowoduje to nadmiernej zwłoki. Podział majątku nie obejmuje jednak majątku osobistego małżonka. Rozliczeniu podlegają nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny oraz nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty. W sytuacji wystąpienia sporu, co do przynależności danego przedmiotu do majątku osobistego, w celu udowodnienia tego faktu działania, muszą być podjęte przez tego małżonka, który jest zainteresowany udowodnieniem.

Potrzebujesz pomocy z podziałem majątku lub przygotowujesz się do rozwodu? Zobacz nasze podstrony: