Jednym ze sposobów ustalenia ojcostwa jest domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki. Nakazuje ono przyjąć, iż ojcem dziecka jest mąż matki, jeśli dziecko urodziło się w trakcie małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Zdarza się jednak, iż małżonkowie na krótko przed zawarciem małżeństwa, bądź w trakcie jego trwania nawiązują inne relacje intymne.

Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdyby z pozamałżeńskiej relacji intymnej kobiety, w trakcie  trwania małżeństwa narodziło się dziecko, niezależnie od okoliczności i świadomości małżonków co do pochodzenia dziecka zajdzie tutaj domniemanie, iż ojcem jest mąż matki dziecka. Jest to o tyle istotne, iż domniemanemu ojcu przysługiwać będzie władza rodzicielska nad narodzonym dzieckiem. Co więcej – obciąży go również obowiązek alimentacyjny względem małoletniego. Jednocześnie biologiczny ojciec dziecka nie będzie mieć żadnych praw ani obowiązków w stosunku do narodzonego dziecka. Jedynym rozwiązaniem, aby obalić wskazane domniemanie staje się zaprzeczenie ojcostwa.

Zaprzeczenie ojcostwa – termin

Wszczęcie sprawy o zaprzeczenie ojcostwa następuje wskutek złożenia pozwu. Domniemany ojciec dziecka może to uczynić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że ojcem dziecka jest inny mężczyzna, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnie pełnoletniość. Ponadto, zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka, chyba że dziecko zmarło po wszczęciu postępowania. Warto w tym miejscu dodać, iż zaprzeczenie ojcostwa nie będzie możliwe w sytuacji, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, a mąż matki wyraził zgodę na tę procedurę.

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. W sytuacji gdy pozew składa mąż matki niebędący ojcem dziecka, pozwanymi w sprawie będzie żona oraz dziecko – właściwość sądu ustala się zatem w oparciu o ich miejsce zamieszkania. Jeśli matka dziecka nie żyje, pozew powinien być wytoczony przeciwko dziecku. Opłata sądowa od pozwu wynosi 200, 00 zł. Do pisma należy załączyć odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, a także odpis aktu małżeństwa lub wyroku orzekającego o rozwiązaniu albo unieważnieniu małżeństwa.

Zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka.  W tym celu należy powołać dowody, które potwierdzą, iż dziecko pochodzi od innego ojca. Najczęściej w celu zaprzeczenia ojcostwa w treści pozwu wnioskuje się o przeprowadzenie badań DNA, które następie zleca sąd prowadzący postępowanie. Warto jednak wiedzieć, iż badania weryfikujące pochodzenie dziecka można zlecić samodzielnie przed złożeniem pozwu, a ich wyniki załączyć do pisma, co stanowi tańsze rozwiązanie, które ponadto usprawni przebieg postępowania, o ile druga strona nie będzie kwestionować ich wyniku.

Zaprzeczenie ojcostwa w trakcie i po rozwodzie

Należy pamiętać, iż w ramach postępowania rozwodowego, sąd nie może rozstrzygnąć kwestii zaprzeczenia ojcostwa, bowiem każda z tych spraw należy do właściwości innego sądu. Choć okoliczności danej sprawy nie zawsze na to pozwalają, najlepszym rozwiązaniem dla stron jest złożenie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa, a dopiero po rozstrzygnięciu sprawy przez sąd – wszczęcie sprawy rozwodowej.  W przeciwnym razie w grę wchodzą dwie sytuacje:

  • jeśli pozew o zaprzeczenie ojcostwa zostanie złożony po wszczęciu postępowania rozwodowego, lecz przed jego zakończeniem, sąd zawiesi sprawę o rozwód do czasu ustalenia kto jest ojcem dziecka – co wydłuży proces rozwodowy.
  • jeśli postępowanie rozwodowe zostanie prawomocnie zakończone, a uprawniony do złożenia pozwu dopiero potem zdecyduje się wszcząć postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa, powstanie konieczność ponownego uregulowania kwestii władzy rodzicielskiej i alimentów. Sąd w sprawie rozwodowej opierać się będzie na domniemaniu pochodzenia dziecka od męża matki i rozstrzygnie o władzy rodzicielskiej i obowiązku alimentacyjnym, którym – przynajmniej częściowo – może obciążyć męża niebędącego ojcem dziecka. Co ważne, świadczenia alimentacyjne męża matki względem dziecka, które zastaną spełnione do chwili prawomocnego obalenia domniemanego ojcostwa nie ulegają zwrotowi.

Zaprzeczenie ojcostwa przez prokuratora

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa może złożyć również prokurator.  Warto wiedzieć, iż  jego uprawnienie nie jest ograniczone rocznym terminem od powzięcia wiadomości o pochodzeniu dziecka. Jest to zatem rozwiązanie dla osób, które nie zdążyły złożyć pozwu w przewidzianym przez przepisy prawa terminie, a chcą uregulować kwestię związaną z pochodzeniem dziecka. W tym celu należy zgłosić się do prokuratora, który może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa jeśli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Prokurator ma czas na złożenie pozwu do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Jeśli dziecko zmarło wcześniej, pozew można złożyć do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność (warto przypomnieć w tym miejscu, iż w przypadku domniemanego ojca i matki dziecka zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka, chyba że dziecko zmarło po wszczęciu postępowania). Jeśli dziecko zmarło po osiągnięciu pełnoletniości, wytoczenie pozwu przez prokuratora jest niedopuszczalne.

Zaprzeczenie ojcostwa po latach

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa po latach może złożyć również dziecko. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przyznają mu to uprawienie po osiągnięciu pełnoletniości, a zatem tylko dziecko ma możliwość wystąpienia z żądaniem zaprzeczenia ojcostwa po ukończeniu 18-tego roku życia. Przepisy prawa rodzinnego nie przyznają takiego uprawnienia domniemanemu ojcu, matce, ani nawet prokuratorowi. Dziecko powinno złożyć pozew w terminie roku od dnia, w którym dowiedziało się o swoim pochodzeniu. Jeżeli dziecko przed dniem osiągnięcia pełnoletności dowiedziało się, iż domniemany mąż matki nie jest jego ojcem, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiemnastych urodzin. Gdyby dziecko wytoczyło powództwo, a następnie zmarło, zaprzeczenia ojcostwa mogą dochodzić jego zstępni.

Zaprzeczenie ojcostwa przez matkę

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć również matka dziecka. Przewidziany dla niej termin wynosi tyle, ile u jej męża – czyli rok od dnia, w którym dowiedziała się, że ojcem dziecka jest inny mężczyzna. Pozew powinien być skierowany przeciwko mężowi i dziecku, a jeśli mąż nie żyje – przeciwko dziecku. Pozostałe kwestie formalne związane z wytoczeniem powództwa kształtują się analogicznie jak w przypadku, gdy pozew składa mąż matki.

Zaprzeczenie ojcostwa bez badania DNA

Najczęściej powoływanym dowodem w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa jest badanie DNA. Nie jest to jednak jedyna możliwość udowodnienia, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Kluczowe jest przedstawienie takich dowodów, które nie pozostawią Sądowi żadnych wątpliwości w sprawie. Dowodem może np.  zeznanie biologicznego ojca, który potwierdzi, iż współżył w tym czasie matką dziecka. Inną możliwością jest wykazanie, iż  w okresie poczęcia dziecka małżonkowie nie mieli możliwości odbycia stosunku z uwagi na np. przebywanie w innych miejscach bądź ze względów zdrowotnych.

Biologiczny ojciec dziecka – zaprzeczenie ojcostwa

Wśród uprawnionych do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa nie ma biologicznego ojca dziecka. Dlatego jeśli ojciec dziecka chce dążyć do uregulowania kwestii pochodzenia małoletniego, jedyną możliwością pozostaje zwrócenie się do prokuratury.

Potrzebujesz pomocy z ustaleniem lub zaprzeczeniem ojcostwa? Odwiedź naszą stronę adwokaci-ks.pl/sprawy-rodzinne/ustalenie-oraz-zaprzeczenie-ojcostwa/