Problem zatrzymania prawa jazdy dotyka wielu kierowców, którzy często nie są świadomi jak wygląda związana z tym procedura. Zagłębienie się w to zagadnienie stanowi niemałe wyzwanie dla osoby bez wykształcenia prawniczego, bowiem jest ono regulowane nie przez jedną, a kilka ustaw. W pierwszej kolejności warto wiedzieć, że zatrzymanie prawa jazdy przez funkcjonariusza Policji może być obligatoryjne (obowiązkowe) lub fakultatywne. Zatrzymanie prawa jazdy przez funkcjonariusza Policji stanowi jednak czynność faktyczną, a „ostateczną” decyzję w tej materii podejmują inne organy.
Zatrzymanie prawa jazdy – przekroczenie prędkości
Wśród przyczyn, które w praktyce często stanowią przyczynę obligatoryjnego (obowiązkowego) zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem warto wymienić przede wszystkim:
- przekroczenie prędkości o 50 km/h na obszarze zabudowanym
- upływ terminu ważności prawa jazdy
- przewóz osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji;
- uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu.
Co ważne, w przypadku gdy prawo jazdy zostanie zatrzymane z powodu upływu terminu ważności, pokwitowanie uprawnia do kierowania pojazdem przez 7 dni. W przypadku przekroczenia prędkości oraz przewożenia zbyt dużej liczby osób, pokwitowanie uprawnia do prowadzenia pojazdu przez 24 godziny.
Wyżej wspomniano, że zatrzymanie prawa jazdy w niektórych sytuacjach jest fakultatywne – oznacza to, że funkcjonariusz może, ale nie musi korzystać z tego uprawnienia. Do takich przypadków należy uzasadnione podejrzenie, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. Kiedy może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów? Mowa tu m.in. o spowodowaniu wypadku drogowego (przestępstwo z art. 177 k.k.) bądź kolizji drogowej (wykroczenie z art. 86 k.w.). W takim przypadku pokwitowanie wydane przez funkcjonariusza pozwala jednak na prowadzenie pojazdu przez 7 dni.
Decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy
Od tego, jakiego przewinienia dopuścił się kierowca, zależy w jakim trybie sprawa będzie rozpoznana. W przypadku zatrzymania prawa jazdy za upływ jego terminu ważności, przekroczenie prędkości o 50 km/h w obszarze zabudowanym lub przewożenia zbyt dużej liczby osób w pojeździe, sprawa trafia do starosty, który wydaje decyzję administracyjną. Warto wiedzieć, iż wbrew stosowanym niekiedy przez kierowców praktykom, brak prawa jazdy w trakcie kontroli funkcjonariusza Policji nie wstrzymuje postępowania administracyjnego w przedmiocie zatrzymania – nawet jeśli kierowca będzie twierdzić, że nie posiada przy sobie prawa jazdy, starosta wydając decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy wzywa kierowcę do zwrotu dokumentu.
Warto także pamiętać, że decyzji starosty o zatrzymaniu prawa jazdy nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że decyzja jest wykonalna z chwilą wydania, a ewentualne postępowanie odwoławcze nie wstrzymuje tej decyzji. W celu wszczęcia procedury odwoławczej należy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji wnieść odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
Odwołanie od zatrzymania prawa jazdy
W przypadku gdy kierowca spowodował wypadek albo kolizję drogową, a także gdy kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, procedura zatrzymania prawa jazdy odbywa się w innym trybie. Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy podejmuje:
- Prokurator – w razie podejrzenia popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, np. spowodowania wypadku drogowego (czyn z art.177 k.k.) lub kierowania samochodem pod wpływem alkoholu (czyn z art.178a k.k.)
- Sąd – w przypadku, gdy funkcjonariusz Policji zatrzymał prawo jazdy za popełnienie wykroczenia drogowego (np. kolizja drogowa -wykroczenie z art. 86 k.w.) lub prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu (wykroczenie z art. 87 k.w.)
Zarówno Sąd jak i Prokurator mają 14 dni na wydanie postanowienia w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy. Postanowienie doręcza się kierowcy, który od dnia otrzymania rozstrzygnięcia ma 7 dni na złożenie zażalenia.
Jak skrócić okres zatrzymania prawa jazdy?
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że niezależnie od tego czy prawo jazdy zostanie zatrzymane, sąd w ramach postępowania w sprawach o wykroczenia bądź w postępowaniu karnym może w określonych przypadkach nałożyć na kierowcę zakaz prowadzenia pojazdów w wyroku kończącym postępowanie.
O ile w przypadku zatrzymania prawa jazdy przepisy prawa nie przewidują możliwości skrócenia okresu, na jaki kierowcy zabrano uprawnienia, o tyle zakaz prowadzenia pojazdów w niektórych przypadkach może zostać skrócony. Takie rozwiązanie przewiduje m.in. art. 84 k.k. z którego wynika, że po upływie okresu na który orzeczono środek karny może on zostać uznany za wykonany jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok. Jest to jednak bardzo szerokie zagadnienie, bowiem ewentualna możliwość skrócenia zakazu środka karnego w postaci prawa jazdy zależy też od tego, za jaki czyn został on orzeczony.
Jazda z zatrzymanym prawem jazdy
Kierując pojazdami mimo zatrzymanego dokumentu prawa jazdy należy liczyć się z dotkliwymi konsekwencjami. Zgodnie z kodeksem wykroczeń za prowadzenie pojazdu bez uprawnień przewiduje się karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych. Z kolei za prowadzenie pojazdu wbrew decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami (co stanowi już nie wykroczenie, a przestępstwo) grozi kara grzywny, ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do lat 2.
