Powołanie do spadku może nastąpić w drodze testamentu lub dziedziczenia ustawowego. W pierwszym przypadku testator powołuje wybraną osobę (lub osoby) do całego spadku, jego części, bądź określonych składników majątkowych. W braku rozrządzenia testamentowego (albo gdy żadna z osób, które spadkodawca powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą), przy dziedziczeniu zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego.

W skład spadku po zmarłym wchodzą również pozostawione przez niego pieniądze. Mogą one przybrać formę gotówki lub środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Warto jednak wiedzieć, iż zagadnienie związane z dziedziczeniem i uzyskaniem dostępu do środków z konta bankowego jest nieco bardziej rozbudowane, niż w przypadku pozostawionej przez zmarłego gotówki.

Dziedziczenie pieniędzy na rachunku bankowym

Zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego do spadku najpierw powoływane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, przy czym część małżonka musi wynieść co najmniej ¼ całości spadku. Jeśli chodzi o dziedziczenie pieniędzy zgromadzonych na rachunku bankowym, poza przepisami kodeksu cywilnego, zastosowanie znajdzie również szczególna regulacja Ustawy – prawo bankowe. Powzięcie przez bank informacji o zgonie właściciela rachunku bankowego powoduje blokadę konta, która uniemożliwia wypłatę zgromadzonych na nim środków. Aby uzyskać do nich dostęp należy przedłożyć bankowi dokument potwierdzający tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku. Jeśli mamy do czynienia z jednym spadkobiercą, takim dokumentem może być Zarejestrowany Akt Poświadczenia Dziedziczenia (sporządzany przez notariusza) albo prawomocne postanowienie sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku po określonej osobie. W przypadku gdy spadkobierców jest więcej, konieczne jest dokonanie działu spadku, które może nastąpić w drodze umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu.

Dziedziczenie gotówki na koncie

Po przedłożeniu bankowi dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do spadku bank wypłaci zainteresowanym odpowiednią kwotę. Należy jednak mieć na uwadze, iż w praktyce postępowanie spadkowe może się przedłużać i niekiedy trwać nawet latami. Do takich sytuacji dochodzi najczęściej gdy spadkobiercy są w konflikcie, bądź kwestionują poczynione przez zmarłego rozrządzenia. W tym czasie środki znajdują się na rachunku bankowym i nie można uzyskać do nich dostępu, co okazuje się być często sporym utrudnieniem dla bliskich zmarłego.

Wypłata z konta po śmierci właściciela

Wspomniano wyżej, iż po śmierci zmarłego konto zostaje zablokowane. Najczęściej jednak bank poweźmie taką informację w późniejszym czasie niż bliscy zmarłego. Teoretycznie zatem istnieje możliwość wypłaty środków w przypadku posiadania karty płatniczej zmarłego zanim bank poweźmie wiadomość o śmierci właściciela rachunku. Zaleca się jednak, aby poczekać z wypłatą środków do uzyskania dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do spadku. W przeciwnym razie należy liczyć się z konsekwencjami prawnymi, o których będzie mowa niżej.

W przypadku gdy konto bankowe nie należało wyłącznie do zmarłego, sytuacja współwłaściciela niebędącego spadkodawcą – w zależności od działalności konkretnego banku – może kształtować się odmiennie. Niektóre banki w razie śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku umożliwiają drugiemu korzystanie z tego konta i nie blokują go. Nie oznacza to jednak, że współposiadacz może dowolnie dysponować środkami, które się na nim znajdują, bowiem w postępowaniu o dział spadku, sąd będzie badał jaka kwota należała do majątku zmarłego i rozstrzygnie kwestię rozliczeń tych środków. Niektóre banki z kolei przekształcają rachunek wspólny w rachunek indywidualny, a współposiadacz uzyskuje dostęp jedynie do części środków do czasu zakończenia postępowania spadkowego.

Wypłata pieniędzy z konta zmarłego

Brak dostępu do środków zgromadzonych na rachunku zmarłego nie jest na szczęście bezwzględny. Ustawa-prawo bankowe przewiduje sytuacje, w których można – przynajmniej częściowo – otrzymać pieniądze z konta zmarłego:

Środki poniesione na pogrzeb posiadacza rachunku

Osoba, która poniosła koszty pogrzebu właściciela konta, może przedstawić bankowi rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią z tego tytułu wydatków. Osoba ta nie musi być małżonkiem zmarłego, jego krewnym, powinowatym czy spadkobiercą – zasadniczym wymogiem jest tutaj sfinansowanie pogrzebu. Należy jednak mieć na uwadze, iż poniesione wydatki nie mogą przekraczać kwoty zgromadzonej na rachunku. Jednocześnie bank zwraca poniesione w związku z pogrzebem środki w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w środowisku zmarłego. Co ważne, wypłacona przez bank kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci

Posiadacz rachunku może polecić pisemnie bankowi dokonanie po swojej śmierci wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom. W przeciwieństwie do wypłaty środków w związku z opłaconym pogrzebem, tutaj katalog osób, które mogą otrzymać środki w ramach dokonanej dyspozycji jest ograniczony. Należą do nich: małżonek, wstępny, zstępny, oraz rodzeństwo. Kwota wypłaty niezależnie od ilości wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż 20-krotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.

Warto w tym miejscu dodać, iż dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana. Musi to jednak zostać dokonane na piśmie. Omówione tu rozwiązanie pozwala zabezpieczyć najbliższych m.in. przed trudnościami związanymi z postępowaniem spadkowym. W ramach dyspozycji, beneficjent może wypłacić odpowiednią kwotę nawet w dniu śmierci posiadacza rachunku, nie jest tutaj wymagane przedłożenie dokumentów potwierdzających tytuł prawny do spadku. Jednocześnie kwota wypłacona zgodnie z dyspozycją nie wchodzi w skład spadku po posiadaczu rachunku. Można nią rozporządzać bez zgody spadkobierców i bez obaw o rozliczenia tej kwoty w postępowaniu spadkowym.

Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela?

Wyżej wspomniano, iż istnieje potencjalna możliwość wypłaty środków z konta po śmierci właściciela rachunku. Należy jednać mieć świadomość, iż takie działanie może wypełniać znamiona przestępstwa kradzieży lub przywłaszczenia. Ocena takiego działania w kontekście czynu zabronionego zależy od okoliczności sprawy (np. gdy wypłata środków zostanie dokonana przez osobę, która nie będzie powołana do spadku, w wyniku czego spadkobiercy doznają szkody majątkowej). W praktyce często dochodzi do sytuacji, w której osoba bliska, posiadająca kartę do bankomatu zmarłego wypłaca środki z jego konta nie zdając sobie sprawy z potencjalnych konsekwencji takiego działania. Aby nie narażać się na zarzut popełnienia przestępstwa, warto skorzystać z opisanych wyżej rozwiązań umożliwiających wypłatę pieniędzy oraz uprzedzić bliskich o możliwych konsekwencjach wypłaty pieniędzy z konta po śmierci właściciela.

Potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej? Zapraszamy na stronę Prawo spadkowe – Adwokat Poznań.

Przeczytaj również: