Dla osób, które nie chcą podejmować ostatecznej decyzji o rozwodzie, przepisy kodeksu prawa i rodzinnego przewidują także możliwość orzeczenia separacji. Instytucja separacji jest bardzo zbliżona do rozwodu – główny wyjątek sprowadza się do tego, że separacja odmiennie niż rozwód, w świetle prawa nie powoduje prawa ustania małżeństwa. 

Separacja z orzeczeniem o winie

Podobieństwo instytucji rozwodu i separacji obejmuje między innymi ich skutki prawne. Pierwszym takim skutkiem jest wyłączenie dziedziczenia ustawowego. Oznacza to, że po zarówno po rozwodzie, jak i po orzeczeniu separacji małżonkowie „są wykluczeni” z kręgu spadkobierców ustawowych, przez co nie mogą po sobie dziedziczyć w drodze przepisów ustawy. Powyższe przekłada się także na uprawnienie do zachowku, które zostaje wyłączone.

Drugim podobieństwem jest ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej. Jeśli małżonkowie nie podpisali wcześniej intercyzy, zarówno orzeczenie rozwodu jak i separacji powoduje tym samym powstanie ustroju rozdzielności majątkowej między małżonkami.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.

Pozew o separację z orzeczeniem o winie

Planując sporządzenie pozwu o separację, warto wiedzieć czego w ogóle można domagać się w jego treści. Zakres orzekania w sprawie o separacje jest bardzo zbliżony do rozwodu. W toku postępowania o separację, zakres orzekania obejmuje:

  • władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi,
  • alimenty,
  • kontakty z małoletnimi dziećmi stron.

Ponadto, w ramach postępowania o separację – analogicznie jak w sprawie o rozwód – Sąd może:

  • uregulować sposób korzystania ze wspólnego mieszkania, na czas wspólnego zamieszkiwania w nim przez dwóch małżonków
  • nakazać eksmisję z mieszkania drugiego małżonka, jeśli ten swym rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie
  • dokonać podziału majątku wspólnego stron – ale tylko w sytuacji, gdy nie spowoduje on wydłużenia postępowania.

Separacja orzeczenie o winie

Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia. Powyższa zasada ma zastosowanie także  w postępowaniu o separację, z tym zastrzeżeniem, że orzekając separację na podstawie zgodnego żądania małżonków Sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Jeśli separacja nie jest orzekana w wyniku zgodnego wniosku małżonków, ale mimo to małżonkowie zażądają odstąpienia od orzekania o winie, Sąd zastosuje się do wspólnego stanowiska stron w tym zakresie.

Co daje separacja z orzeczeniem o winie?

Separacja z orzeczeniem o winie może przekładać się na obowiązek alimentacyjny względem małżonka. W tym zakresie, co do zasady zastosowanie znajdą przepisy dotyczące rozwodu, które przewidują dwa rodzaje obowiązku alimentacyjnego:

  • „Zwykły obowiązek alimentacyjny” –  gdy w postępowaniu o separację sąd nie orzekał o winie małżonków, albo gdy separacja została orzeczona z winy obu stron, każdy z małżonków może żądać od drugiego partnera dostarczania środków utrzymania. Zakres tych środków z jednej strony wyznaczają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, a z drugiej możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.
  • „Rozszerzony obowiązek alimentacyjny” – jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, to niewinny małżonek może domagać się od niego alimentów, jeśli separacja pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej.

Skutki rozwodu z orzeczeniem o winie

Jeśli chodzi o rozwód, to co do zasady obowiązek alimentacyjny wobec małżonka wygasa w przypadku gdy małżonek uprawniony do alimentów wstąpi w nowy związek małżeński.

A co w przypadku, gdy małżonek zobowiązany do dostarczania środków utrzymania nie został uznany za winnego rozkładu pożycia (czyli rozwód odbywał się bez orzekania o winie), a małżonek uprawniony do alimentów celowo unika sformalizowania nowego związku po to by móc na bieżąco egzekwować alimenty?

Ustawodawca przewidział możliwość wystąpienia takiej sytuacji. Jeśli osobą zobowiązaną do alimentów jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, czyli w przypadku, gdy rozwód odbywał się bez orzekania o winie, obowiązek alimentacyjny co do zasady wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że powyższe zasady mają zastosowanie tylko w rozwodzie. W przypadku orzeczenia separacji, obowiązek alimentacyjny nie jest określony w czasie i trwa do czasu zniesienia separacji, rozwodu lub śmierci małżonka.

Rozwód po separacji z orzeczeniem o winie

Nasuwa się pytanie, czy i w jaki sposób orzeczenie o winie w postępowaniu o separację  przekłada się na dochodzenie winy w rozkładzie pożycia już w toku postępowania rozwodowego.

Otóż, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Oznacza to, że Sąd w toku postępowania rozwodowego jest związany prawomocnym wyrokiem dotyczącym separacji. Jednak dla ostatecznego ustalenia w wyroku rozwodowym winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego konieczne jest dokonanie oceny zachowania małżonków już po orzeczeniu separacji. Możliwa jest bowiem sytuacja kiedy to małżonek uznany w wyroku orzekającym separację za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, podejmuje szereg czynności by odbudować zerwane więzi, podczas gdy małżonek „niewinny” postępuje się w sposób zawiniony.

Przeczytaj również: