Sprostowanie prasowe to narzędzie przewidziane w przepisach prawa prasowego, które daje możliwość skorygowania lub wyjaśnienia treści zawartych w opublikowanym materiale prasowym. Pozwala ono na zamieszczenie sprostowania w sytuacji, gdy w artykule, reportażu lub innym przekazie prasowym pojawiły się informacje niezgodne z prawdą lub wprowadzające w błąd. Dzięki temu mechanizmowi osoba, której dotyczy dana publikacja, może domagać się opublikowania poprawnych i zgodnych z rzeczywistością danych, co ma na celu zapewnienie rzetelności przekazu medialnego oraz ochronę dobrego imienia osób i instytucji.

Zgodnie z Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2023 r., sygn. I CSK 5049/22 sprostowanie prasowe pozwala opinii publicznej na zapoznanie się ze stanowiskiem drugiej strony sporu, jego celem nie jest wykazanie prawidłowości faktów – ani prezentowanych w prostowanej publikacji prasowej, ani podanych w sprostowaniu –  a umożliwienie zainteresowanemu zajęcie własnego stanowiska i przedstawienie swojej wersji wydarzeń oraz zapoznanie z nią opinii publicznej, za pośrednictwem tego samego środka przekazu, w którym ukazały się uprzednio informacje jego dotyczące i wpływające na jego wizerunek.

Kto może domagać się sprostowania?

Każda osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna ma prawo domagać się sprostowania opublikowanej informacji. Wbrew powszechnemu przekonaniu sprostowanie nie musi odnosić się wyłącznie do treści naruszających dobra osobiste. Wystarczy, że dana informacja zawarta w materiale prasowym jest nieprawdziwa lub nieprecyzyjna, aby powstał obowiązek jej skorygowania. W takiej sytuacji redakcja nie może odmówić publikacji sprostowania, nawet jeśli występują tymczasowe trudności techniczne. Jego głównym celem jest zapewnienie społeczeństwu dostępu do rzetelnych i zgodnych z rzeczywistością treści.

Publikacja sprostowania

Obowiązek opublikowania sprostowania spoczywa na redaktorze naczelnym, czyli osobie fizycznej, która posiada uprawnienia do podejmowania decyzji dotyczących całokształtu działalności redakcyjnej. Redaktor naczelny jest odpowiedzialny za treści publikowane w danym tytule prasowym i pełni funkcję kierowniczą w strukturze redakcji. W praktyce oznacza to, że to właśnie redaktor naczelny ponosi odpowiedzialność za realizację obowiązku publikacji sprostowania, gdy spełnione zostaną przesłanki wynikające z prawa prasowego.

W literaturze prawniczej podkreśla się, że sprostowanie może odnosić się zarówno do informacji prawdziwych, lecz niepełnych, jak i do takich, które są obiektywnie fałszywe.

Tekst sprostowania jest formułowany przez osobę, która domaga się korekty danej publikacji. Warto zauważyć, że sprostowanie może dotyczyć nie tylko pierwotnego materiału prasowego, ale także samego sprostowania, jeśli jego treść została opublikowana w sposób zniekształcony, np. poprzez zmianę jego sensu lub niepełne przedstawienie informacji.

Sprostowanie musi spełniać określone wymagania formalne. Oprócz zachowania formy pisemnej konieczne jest również:

  • podpisanie się pod jego treścią,
  • podanie imienia i nazwiska lub nazwy podmiotu składającego wniosek,
  • wskazanie adresu korespondencyjnego wnioskodawcy.

Brak tych elementów uprawnia redaktora naczelnego do odmowy publikacji sprostowania, nawet jeśli jego treść jest zgodna z prawdą. Jednocześnie osoba składająca sprostowanie może zastrzec swój adres do wiadomości redakcji. Jeśli zaś pierwotny materiał prasowy odnosił się do działalności osoby fizycznej występującej pod pseudonimem, możliwe jest również zastrzeżenie imienia i nazwiska.

Jak powinno wyglądać sprostowanie prasowe ?

Choć sprostowanie może dotyczyć każdej nieprecyzyjnej lub nierzetelnej informacji zawartej w artykule, jego objętość nie jest dowolna. Treść nie może być dłuższa niż dwukrotność fragmentu publikacji, którego dotyczy. Ponadto sprostowanie musi zostać opublikowane w języku polskim lub w tym, w którym pierwotnie ukazał się dany materiał. W przypadku periodyków sprostowanie powinno zostać zamieszczone w tym samym dziale, w którym opublikowano pierwotny materiał prasowy, oraz zapisane identyczną czcionką. Oznacza to, że osoba składająca wniosek nie może żądać zastosowania innej, np. większej lub kolorowej czcionki. Publikacja sprostowania powinna zawierać wyraźny nagłówek „Sprostowanie”, po którym następuje właściwa treść komunikatu.

Termin publikacji sprostowania

Redaktor naczelny ma obowiązek opublikowania sprostowania, powinien przestrzegać terminów określonych w art. 32 ustawy Prawo prasowe:

  • W przypadku dzienników lub czasopism w wersji elektronicznej – sprostowanie musi zostać zamieszczone w ciągu 3 dni roboczych od momentu jego otrzymania.
  • Jeśli materiał został opublikowany w dzienniku – sprostowanie powinno znaleźć się w najbliższym przygotowywanym do druku numerze. W wyjątkowych sytuacjach, gdy z powodów technicznych nie jest to możliwe, termin publikacji nie może przekroczyć 7 dni od otrzymania sprostowania.
  • Gdy sprostowanie dotyczy materiału zamieszczonego w czasopiśmie – powinno ono zostać opublikowane w najbliższym numerze po otrzymaniu sprostowania lub w kolejnym wydaniu, które jest w przygotowaniu.
  • Jeśli materiał został rozpowszechniony w formie dźwiękowej lub audiowizualnej – sprostowanie musi zostać nadane w najbliższym analogicznym przekazie.

W sytuacji, gdy czas oczekiwania na publikację sprostowania przekracza 6 miesięcy, na wniosek zainteresowanego powinno ono dodatkowo zostać opublikowane w ciągu miesiąca od jego otrzymania w innym dzienniku, odpowiednim ze względu na grupę odbiorców. Koszty takiej publikacji ponosi wydawca prasy, w której pierwotnie ukazał się materiał wymagający sprostowania.

Czy można odmówić publikacji sprostowania?

redaktor naczelny ma obowiązek odmowy publikacji sprostowania w określonych przypadkach, m.in. gdy:

  • nie odnosi się ono do faktów lub ma charakter nierzeczowy,
  • zostało złożone po upływie 21 dni od publikacji lub nie jest podpisane (anonimowe sprostowania nie są akceptowane),
  • nie spełnia wymogów formalnych określonych w ustawie,
  • zawiera treści podlegające odpowiedzialności karnej, np. groźby,
  • podważa fakty potwierdzone prawomocnym orzeczeniem dotyczącym osoby domagającej się sprostowania.

Poza tym redaktor naczelny może fakultatywnie odmówić publikacji sprostowania, jeśli:

  • dotyczy informacji, która została już wcześniej prawidłowo sprostowana,
  • nie pochodzi od osoby bezpośrednio związanej z treścią artykułu, chyba że wnioskodawcą jest bliska osoba zmarłego lub następca prawny (w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych),
  • zawiera wulgaryzmy lub obraźliwe sformułowania.

W każdej sytuacji, w której redaktor naczelny odmawia publikacji sprostowania, musi w ciągu 7 dni od jego otrzymania pisemnie poinformować wnioskodawcę o powodach tej decyzji. Jeśli tylko część treści sprostowania jest niezgodna z przepisami, redaktor powinien wskazać, które fragmenty wymagają poprawy, natomiast jeżeli wnioskodawca dostosuje sprostowanie do wytycznych, redaktor naczelny nie może ponownie odmówić jego publikacji.

Gdy redaktor naczelny bezpodstawnie odmawia publikacji sprostowania, publikuje je po terminie lub wprowadza w nim nieuprawnione zmiany, osoba składająca sprostowanie ma prawo skierować sprawę do sądu. Wnioskodawca może domagać się opublikowania sprostowania w ciągu roku od dnia publikacji materiału prasowego.

Przeczytaj również: