Alimenty odgrywają fundamentalną rolę w zapewnieniu środków na utrzymanie, gwarantując dziecku odpowiedni standard życia po rozpadzie związku jego rodziców. Ich celem jest ochrona interesów i dobrostanu małoletniego. Istnieją jednak określone okoliczności, w których prawo dopuszcza odstąpienie od obowiązku alimentacyjnego. Takie sytuacje są jednak rzadkie i podlegają rygorystycznym regulacjom.

Podstawy zwolnienia z alimentów

W polskim prawie rodzinnym przewidziano pewne okoliczności, które mogą zwolnić osobę z obowiązku płacenia alimentów. Przepisy regulujące te sytuacje są precyzyjnie określone i dotyczą szczególnych przypadków. Kiedy zatem możliwe jest zwolnienie z płacenia alimentów?

Zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, osoba zobowiązana do alimentów może uchylić się od ich płacenia w sytuacji, kiedy dochody dziecka pozwalają na jego utrzymanie oraz wychowanie. Natomiast zgodnie z treścią art. 133 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, osoba zobowiązania do alimentów może uchylić się od płacenia alimentów na rzecz pełnoletniego dziecka, jeśli mogłoby to zagrozić zdolności zobowiązanego do utrzymania siebie. Ponadto, obowiązek alimentacyjny może zostać uchylony, jeśli dziecko nie podejmuje odpowiednich starań w celu uzyskania samodzielności finansowej. Sąd rozpatrując sprawę, uwzględnia szereg czynników, takich jak stan zdrowia stron, ich warunki życiowe, możliwości zarobkowe oraz inne okoliczności, które mogą wpływać na ich sytuację materialną.

Brak władzy rodzicielskiej a alimenty 

Pozbawienie praw rodzicielskich to jedno z najcięższych orzeczeń, które ingeruje w prawa rodzica względem dziecka. Jednakże, nie oznacza to zwolnienia z obowiązku alimentacyjnego. Wiele osób zastanawia się, czy utrata praw rodzicielskich wiąże się z końcem obowiązku płacenia alimentów. Odpowiedź zawarta w przepisach prawa rodzinnego jest jednoznaczna – nie. Nawet po pozbawieniu praw rodzicielskich, rodzic wciąż zobowiązany jest do finansowego wsparcia swojego dziecka. Tego rodzaju orzeczenie nie zwalnia go z odpowiedzialności materialnej wobec potomka.

Takie podejście wynika z faktu, że mimo zmiany statusu prawnego, biologiczny rodzic nadal ma obowiązek zapewnienia dziecku utrzymania aż do jego pełnoletności lub usamodzielnienia się uprawnionego. Dla prawa najważniejsza jest ochrona dobra dziecka, które obejmuje również zapewnienie mu odpowiednich warunków materialnych. Niezależnie od zmian w statusie rodzica, priorytetem pozostaje dobro dziecka, a rodzic powinien dołożyć wszelkich starań, by pokrywać koszty jego utrzymania, w tym poprzez alimenty.

Czas trwania obowiązku alimentacyjnego 

Zgodnie z przepisami prawa, obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka trwa aż do momentu, gdy stanie się ono zdolne do samodzielnego utrzymania. Wbrew powszechnemu przekonaniu, osiągnięcie przez dziecko pełnoletności nie oznacza automatycznego zakończenia obowiązku alimentacyjnego. Kluczowym kryterium, które bierze pod uwagę sąd przy rozstrzyganiu kwestii alimentów na dorosłe dziecko, jest jego zdolność do samodzielnego utrzymania, obejmująca zarówno możliwość zarobkowania, jak i podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia się. Jeśli pełnoletnie dziecko nie podejmuje żadnych działań w tym zakresie, na przykład nie kontynuuje nauki ani nie zdobywa kwalifikacji zawodowych, mimo że może pracować, sąd uzna, że ma ono zdolność do samodzielnego utrzymania, co skutkuje zakończeniem obowiązku alimentacyjnego.

Przeczytaj również: Obowiązek alimentacyjny – do kiedy płaci się alimenty na dziecko?

Z analizy orzecznictwa wynika, że alimenty na dorosłe dziecko są zazwyczaj przyznawane, gdy dziecko nadal kontynuuje edukację. Jeżeli dziecko nie ma własnych środków na utrzymanie, sąd zwykle orzeka alimenty na dzieci uczące się lub studiujące. W przypadku studiów, istotne znaczenie ma tryb, w jakim dziecko podejmuje naukę. Studia zaoczne, które w teorii pozwalają na podjęcie pracy zawodowej, nie zawsze umożliwiają łączenie edukacji z zatrudnieniem. Aby zakończyć obowiązek alimentacyjny, rodzic musi wykazać, że dziecko nie tylko studiuje zaocznie, ale również że w czasie przerw między zajęciami ma realną możliwość podjęcia pracy.

Opłata od pozwu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego 

Powszechnie panuje przekonanie, że strony postępowania alimentacyjnego są całkowicie zwolnione z kosztów sądowych, szczególnie z opłaty za wniesienie pozwu. W rzeczywistości jest to jedynie częściowo prawda. Osoba domagająca się uchylenia obowiązku alimentacyjnego lub obniżenia wysokości alimentów nie jest z mocy prawa zwolniona z opłat sądowych.

Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – osoby dochodzące roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawach o obniżenie alimentów nie mają obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Ustawodawca zatem precyzyjnie określa, które osoby są zwolnione z tych opłat, a zgodnie z przywołanym przepisem są to:

  1. powód dochodzący roszczeń alimentacyjnych, czyli osoba składająca pozew o zasądzenie alimentów, oraz
  2. pozwany w sprawie o obniżenie alimentów, który zazwyczaj jest beneficjentem świadczeń alimentacyjnych.

W odniesieniu do powyższego, warto podkreślić, że pozew w sprawie uchylenia obowiązku alimentacyjnego podlega opłacie na zasadach ogólnych określonych w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ponieważ powód w takim postępowaniu nie mieści się w kręgu osób wskazanych w art. 96 ust. 1 pkt 2 tej ustawy. Niemniej jednak, osoba składająca taki pozew ma prawo złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. Ostateczna decyzja o zwolnieniu z opłat sądowych, w tym opłaty od pozwu, zależy od sytuacji majątkowej wnioskodawcy oraz oceny sądu.

Biorąc pod uwagę, że pozew o uchylenie alimentów wiąże się z opłatą, należy zaznaczyć, że jej wysokość jest ustalana zgodnie z art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a jej wielkość zależy od wartości przedmiotu sporu.

Potrzebujesz pomocy w sprawie o alimenty? Wejdź na stronę “Alimenty – Adwokat Poznań“.

Zobacz również: