Zgodnie z kodeksem karnym niealimentacja jest przestępstwem. Oznacza to, że zaległości alimentacyjne względem dziecka rodzą zagrożenie w postaci odpowiedzialności karnej. Karne usankcjonowanie uchylania się od płatności alimentów (które jest zagrożone karą nawet 2 lat pozbawienia wolności) często stanowi wystarczającą motywację do wywiązywania się z obowiązku ich płatności.  Nie jest to jednak jedyna sankcja jaką polski system prawny przewiduje za niepłacenie alimentów. 

Czy za niepłacenie alimentów można zabrać prawo jazdy?

Inną sankcją za niepłacenie alimentów może być także utrata prawa jazdy. W praktyce niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że brak regulowania alimentów może skutkować utratą uprawnień do prowadzenia pojazdu mechanicznego. Między innymi dlatego rozwiązanie to skutecznie spełnia swoją funkcję, jaką jest zmotywowanie dłużnika do uregulowania należności alimentacyjnych.

Podstawa prawna zatrzymania prawa jazdy za alimenty

Kwestie dotyczące zatrzymania prawa jazdy za niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego uregulowane są w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Tam między innymi określono warunki, które muszą zostać spełnione, aby dłużnik został pozbawiony prawa jazdy. 

Zgodnie z pierwszym z nich, obowiązek alimentacyjny dłużnika musi wynikać z orzeczenia sądowego, ugody lub innej umowy w przedmiocie alimentów. Nie bez znaczenia jest także zakres zaległości alimentacyjnych – chodzi o to, aby dłużnik przez okres ostatnich 6 miesięcy nie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie wyższej niż 50 % kwoty alimentów ustalonych w orzeczeniu sądowym lub ugodzie. Jeśli zatem w ciągu 6 miesięcy dłużnik choć raz ureguluje alimenty w kwocie większej niż 50% należności, przesłanka ta nie będzie spełniona. 

Kolejnym warunkiem jest bezskuteczność egzekucji alimentów. Wówczas osoba uprawniona (najczęściej rodzic działający w imieniu dziecka) może wystąpić do organu właściwego wierzyciela (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej) z wnioskiem o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o bezskuteczności egzekucji.  Jeśli jednak takie zaświadczenie nie zostanie załączone, to organ samodzielnie wezwie komornika do przesłania takiego zaświadczenia.

W razie złożenia takiego wniosku, organ wszczyna postępowanie samodzielnie, albo – jeśli sam jest niewłaściwy – występuje do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika z wnioskiem o podjęcie wobec niego działań. 

Zabranie prawa jazdy za niepłacenie alimentów

Jeśli osobie uprawnionej do otrzymywania alimentów zostało przyznane świadczenie z funduszu alimentacyjnego, lub osoba uprawniona została umieszczona w pieczy zastępczej, to rodzic dziecka nie musi składać wniosku do wójta (burmistrza lub prezydenta) o podjęcie działań, o którym była mowa wyżej. W takim przypadku to wójt (burmistrz lub prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka samodzielnie występuje z wnioskiem o podjęcie działań kierując go do organu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. Organ ten przeprowadza najpierw wywiad alimentacyjny, który ma na celu ustalić sytuację rodzinną, dochodową i zawodową dłużnika alimentacyjnego a także zweryfikować jego stan  zdrowia i zbadać przyczyny niepłacenia alimentów. W ramach wspomnianego wywiadu, organ odbiera od dłużnika oświadczenie majątkowe (które dłużnik składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań). Ponadto, w razie powstania zaległości alimentacyjnych za okres dłuższy niż 6 miesięcy, organ przekazuje do biura informacji gospodarczej informację o zobowiązaniach alimentacyjnych dłużnika, o czym go powiadamia. 

Zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów

W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy dłużnika zobowiązuje go do zarejestrowania się jako bezrobotny albo – w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny – jako poszukujący pracy, wraz ze wskazaniem terminu na wykonanie tego zobowiązania, który nie może być dłuższy niż 30 dni. Ponadto organ informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.

Z kolei gdy dłużnik uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, bądź zarejestrowania się w wyznaczonym terminie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy, organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Gdy decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ składa wniosek o ściganie przestępstwa z art. 209 k.k. (niealimentacja) a jeśli okaże się, że dłużnik posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, organ kieruje także wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy. 

Niepłacenie alimentów a zwrot prawa jazdy

Decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy może zostać uchylona gdy: 

  • ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów

lub

  • nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego. 

Z wnioskiem o uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy występuje organ właściwy dłużnika i kieruje go do starosty. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje przez przekazanie do centralnej ewidencji kierowców informacji o zwrocie tego dokumentu niezwłocznie po uchyleniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Co ważne, osoba, której zostanie zwrócone prawo jazdy, nie musi podchodzić ponownie do egzaminu na prawo jazdy. 

Masz problem z alimentami? Zobacz naszą stronę “Alimenty – Adwokat Poznań“.

Przeczytaj również: